Ülkemiz son zamanlar orman yangınlarıyla mücadele ederken yangınların yaban hayatını da olumsuz etkilediği belirtildi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetim Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sağdan Başkaya, orman yangınlarının yaban hayatı üzerindeki etkileri, hayvan türüne, yangının büyüklüğüne, şiddetine ve süresine bağlı olarak farklılık gösterdiği belirtti. Başkaya, geniş çaplı ve şiddetli yangınlar, kaçma yeteneği olan türler de dâhil olmak üzere birçok yaban hayvanını ciddi şekilde olumsuz etkilediğini, buna karşılık küçük ölçekli ya da yüzeysel seyreden örtü yangınlarında büyük memeliler ve hızlı hareket edebilen canlıların çoğunlukla kurtulabildiğini ifade etti.
Başkaya, fare gibi zemine bağımlı küçük memeliler, yangının toprağın derinliklerine işlemesi durumunda hayatını kaybedebildiğini belirterek “Yaban hayvanlarının yangından etkilenmesi, kuş, memeli, balık ya da sürüngen olmalarına göre değişiklik göstermektedir. Aynı zamanda yangının büyüklüğü, şiddeti ve süresi de bu etkiyi belirleyen önemli faktörlerdendir. Habitatın bitki türü çeşitliliği de bu sürece dâhildir. Çok büyük bir yangın, yaban hayvanlarının hemen hepsini ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir. Kaçabilecek türler dahi büyük yangınlardan zarar görebilir. Küçük ölçekli yangınlarda ya da örtü yangını dediğimiz daha yüzeysel yangınlarda ise büyük memeliler ve koşma yeteneğine sahip hayvanlar kaçıp kurtulabilir. Ancak küçük memeliler özellikle faregiller gibi zemine bağımlı yaşayanlar yangının şiddetli olması ve toprağın derinliklerine kadar işlemesi durumunda kaçamazlar. Örneğin, sıcaklık 63 derecenin üzerine çıktığında bu türler için ölümcül olabilir. Yılanlar genelde kayalıklar, çatlaklar ve toprak altı gibi yerlerde yaşar ancak büyük yangınlardan onlar da olumsuz etkilenebilir. Kaplumbağa gibi hareket kabiliyeti sınırlı türler de zarar görebilir. Kuşlar uçabildikleri için yangından kaçabilirler, ancak eğer yuva yapma dönemindeyseler ve yuvaları ağaçtaysa, bu yuvalar da yanarak olumsuz sonuçlara yol açabilir. Böcekçil kuşlar ve yırtıcı kuşlar yangınlardan farklı şekillerde etkilenir. Yangın sırasında yangın sahasına gelen bazı hayvanlar da vardır; örneğin yırtıcı kuşlar avlanmak için ya da böcekçil kuşlar (ebabil gibi) yangınla ortaya çıkan böcekleri yakalamak için alana gelirken, diğer birçok hayvan yangından kaçma telaşındadır” diye konuştu.
Orman içi açıklıkların önemi
Orman içinde büyük boşlukların bulunması gerektiğine dikkat çeken Başkaya, “Her yeri ağaçlandırmak ya da tamamen ormanlaştırmak yerine, orman içinde ‘orman içi açıklıklar’ dediğimiz, çayır örtüsüyle kaplı küçük ya da büyük boşlukların bulunması gerekir. Bu alanlar yangının durdurulabileceği cepheler oluşturabilirken, aynı zamanda yaban hayvanlarının bu alanlara yönelerek yangından kaçma ihtimalini de artırmaktadır. Ülkemizde özellikle kızılçam, yangınlardan en çok etkilenen ağaç türüdür. Sarıçam ve karaçam gibi türler ise daha yüksek rakımlarda ya da doğu bölgelerinde bulunur. Kızılçam özelinde konuşacak olursak, aslında yangına en dayanıklı ağaç türlerinden biridir. Kozalağı ve tohumu yüksek dayanıklılığa sahiptir. Yangın sonrası bu sahalarda hiçbir müdahale olmasa bile birkaç yıl içinde kendiliğinden ormanlaşma süreci başlar. Bugün yangın çıkan birçok alanın yeniden ormanla kaplandığını görmekteyiz” dedi.
