Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği’nin (EKODOSD) Çarşamba Söyleşileri’nde bu hafta Kuşadası’nın tarihi izlerini taşıyan Çömlekçi Köyü’ne dikkat çekildi.
Aydın’da tarihin ve ekosistemin korunması adına önemli çalışmalar yürüten Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD), ‘Çarşamba Söyleşileri’ne aralıksız devam ediyor. Bu çerçevede düzenlenen söyleşinin bu haftaki konusu “Kuşadası Yakınındaki İki Tarihi Yerleşmenin İzlerinde: Soğucak ve Evliya Çelebi’de Geçen Çömlekçi Köyü” oldu. Söyleşilerin bu haftaki konuğu ise şehir plancısı Ali Vardar oldu. Vardar, Soğucak ve Çömlekçi Köyü’nün tarihini anlattığı sunumda, terk edilmiş köylerin korunması ve tarihi rotaların yürüyüş, bisiklet yollarına dönüştürülmesi gerektiğini vurguladı.
“Kuşadası’na kazandırılması gereken değerli potansiyeller”
Soğucak’ın Kuşadası’nın henüz yapılaşmadığı dönemde önemli bir bölgesel kırsal merkez olduğunu ifade eden Ali Vardar; “Tarihçiler 13. yüzyıl sonlarında bugün Kadıkalesi olarak anılan Anaia antik kentinin ahalisinin iç kesimdeki şimdiki Anya’ya, yani Soğucak’a taşındığını düşünüyorlar. Anya 15.-16. yüzyıllarda, yani Kuşadası’nın henüz yapılaşmadığı dönemde önemli bir bölgesel kırsal merkezdi. Osmanlı belgelerinde geçen Soğucak’taki Kariye-i İne Camii Aydınoğlu İsa Bey’in eşi Azize Hatun ile ilgili görülüyor. Köy muhtemelen Bizans Dönemi sonrası Aydınoğulları Dönemi’nde de önemini korumuş. Bugün eski caminin yeri belli değil. Türbe olarak adlandırılan viran yapı ve yanındaki Osmanlı mezarlığı, barındırdığı taş eserlerle birlikte değerli bir manzara noktası ve arkeopark olarak Kuşadası’na kazandırılması gereken değerli potansiyeller” dedi.
Sunumun ikinci bölümünde Evliya Çelebi’nin Kuşadası’ndan sonra uğradığı Çömlekçi Köyü’nün neresi olabileceğini gerekçeleriyle öneren Vardar; “Evliya Çelebi’ye göre Çömlekçi Köyü 1671 yılında Kuşadası’ndan daha büyük bir yerleşmeydi ve Kuşadası’ndan giden tüm yağ, bal, pekmez testileri burada işleniyordu. Peki, bu köy neresiydi? Kanıtlar köyün bugünkü Yaylaköy yakınında, eski Kuşadası – Söke yolu üzerinde yer aldığını gösteriyor. 19. yüzyıl kaynaklarında adını göremediğimiz köyün neden terkedildiği şimdilik bilinmiyor” şeklinde konuştu.
“Soğucak Köyü’nün tarih içindeki değişimini ele aldı”
Her hafta gerçekleştirilen söyleşilerin devam edeceğini ifade eden EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü de, söyleşi ile ilgili yaptığı açıklamada “Çarşamba Söyleşilerinin bu haftaki konuğu şehir plancısı Ali Vardar oldu. Milet başta olmak üzere birçok antik yerleşimlerdeki çalışmalara ve Kuşadası’nın yerel tarihine önemli katkıları bulunan Ali Vardar, sunumunun ilk bölümünde eski adı Anya olan Soğucak Köyü’ndeki viran türbe yapısından yola çıkarak, Soğucak Köyü’nün tarih içindeki değişimini ele aldı. Ali Vardar sunumunda terk edilmiş Çömlekçi Köyü’nün yerinin hem Sisam Boğazı’na hakim değerli bir manzara noktası olması açısından, hem de tarihi öneminden dolayı planlamalarla yapılaşmalardan korunması gerektiğinin altını çizdi. Ayrıca eski Söke – Kuşadası yol güzergahının kalan kısımlarının mevcut selvi ağaçları ile birlikte korunarak bir yürüyüş ve bisiklet yolu olarak planlamalarda değerlendirilmesini önerdi. Ali Vardar’ın bu sunumu, ayrıntılı bir şekilde Kuşadası Yerel Tarih Dergisi’nin 175 – 186 nolu dört sayısında yayınlanan makalelerinde kaynaklarıyla birlikte görülebilir” dedi.
Yapılan sunumun ardından konukların sorularını da yanıtlayan Ali Vardar’a, arkeolog Levent Vardar tarafından EKODOSD’un teşekkür belgesi takdim edildi.
