Psikolog Turan: “Okula uyum süreci hem ebeveynler hem de çocuklar için önemli”

SANKO Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzman Psikoloğu Gizem Başkılıç Turan, okula uyum sürecinin hem ebeveynler hem de çocuklar için çok önemli olduğunu söyledi.

Uzm. Psikolog Gizem Başkılıç Turan, kreş, anaokulu veya ilkokula başlayacak çocukların uyum sürecinin büyük önem taşıdığını belirterek, bu dönemde çocukların kaygılarını azaltmak ve okula geçişi kolaylaştırmak için ailelere yol gösterecek öneriler paylaştı.

“Okul seçimi binanın fiziksel imkanlarından ibaret değildir”

Çocuğun gelişimsel ihtiyaçlarını karşılayan bir ortamın sağlanmasının, uyum sürecinde belirleyici rol oynadığını kaydeden Uzm. Psikolog Turan, “Okul öncesi dönemde akademik bilgi değil, oyun ve hareketin ön planda olduğu okullar tercih edilmelidir” dedi.

Çocuğun dilinin oyun olduğunu, oyun ile öğrenerek geliştiğini ve kendi ritmini oluşturduğunu ifade eden Uzm. Psikolog Turan, “Çocuğun enerjisini atabileceği bahçe, park ve oyun alanları bulunmayan kurumlar riskli olabilir. Dinamik ve geliştirici ortamlar, çocuğun doğal gelişim süreci için gereklidir. Şeffaf olmayan, ebeveynleri süreçten uzak tutan yaklaşımlar güveni zedeleyebilir. Bu durum hem ebeveynler hem de çocuklar için uyumu güçleştirebilir. Küçük yaşta ekran, akıllı tahta ve dijital materyallerin yoğun kullanıldığı okullar yerine sosyal etkileşimi ve keşfi destekleyen ortamlar seçilmelidir. Dijital denge çağımızın en temel sorunlarından biridir. Bu sınırı koruyabilen ve öğretmenlerle güven ilişkisi kurulan okullar tercih edilmelidir” ifadelerini kullandı.

“Çocuk okula hazır olmalı”

“Her çocuk gelişimini kendi hızında tamamlasa da okula başlamadan önce bazı becerilerin edinilmiş olması uyum sürecini kolaylaştırır” diyen Uzm. Psikolog Turan, bu becerileri, “Dil Becerileri: çocuk, ihtiyaçlarını ve duygularını sözel olarak ifade edebilmeli, kısa yönergeleri takip edebilmelidir. Bu, sınıf içi iletişimi ve öğretmenle iş birliğini kolaylaştırır. Bilişsel Beceriler: Dikkatini kısa süreliğine bir etkinlik üzerinde toplayabilmek, renkleri ve şekilleri ayırt edebilmek, basit yönergeleri yerine gelebilmek okuldaki akademik süreçlere hazırlık sağlar. İnce ve Kalın Motor Beceriler: Kalın motor beceriler koşma, zıplama ve dengede durma gibi hareketleri, ince motor beceriler ise kalem tutma, makas kullanma ve küçük parçaları birleştirme gibi el-göz koordinasyonu gerektiren işleri kapsar. Bu beceriler hem sınıf etkinliklerine katılım hem de öz güven gelişimi için önemlidir. Öz Bakım Becerileri: Tuvalet ihtiyacını bağımsız karşılayabilmek, ellerini yıkamak, basit giyinme ve soyunma becerilerini yerine gelebilmek çocuğun okul ortamında kendine yetebilmesini sağlar. Sosyal Beceriler: Yaşıtlarıyla iletişim kurmak, sırayla oynamak, paylaşmak ve iş birliği yapmak okulun sosyal ortamına uyumu kolaylaştırır. Bu becerilerin günlük yaşamda küçük sorumluluklarla ve oyunlarla desteklenmesi, çocuğun özgüvenini artırır ve okula adaptasyonu hızlandırır” ifadelerine yer verdi.

Ayrılık kaygısı uyum sürecini olumsuz etkileyebilir

“Çocuk, dünyaya gelene dek anne ile tek bedende bir bütündür. Bebekliğin ilk birkaç yılında anneye yakın olma ihtiyacı devam eder” şeklinde konuşan Uzm. Psikolog Turan, şu bilgileri paylaştı:

“Bu süreçte öne çıkan dört ayrılık basamağı; anne karnından ayrılma, memeden ayrılma, yatakların ayrılması ve okula başlama. Bu basamaklarda yaşanan zorluklar sonraki uyum sürecini etkileyebilir. Okulun ilk günlerinde çocukların ebeveynlerinden ayrılmakta zorlanması sık rastlanan bir durumdur. Ayrılık kaygısı, çocuğun bağ kurma becerisinin bir göstergesidir ve zamanla azalır.”

Uzm. Psikolog Turan, bu süreçte ailelere önerilerde bulunarak, “Kısa, net ve güven verici vedalaşmalar yapın. Çocuğunuza verdiğiniz sözleri mutlaka yerine gelsin. Duygularını görmezden gelmeyin, anlayışla karşılayın. Öğretmenle iş birliği yaparak kademeli uyum süreci oluşturun. Ebeveynlerin kendi duygularını da gözden geçirmeleri önemlidir. Çocuğun kaygısını büyüten çoğu zaman ebeveynin kendi ayrılık kaygısıdır. Çocuğunuza güven vermek için önce kendi duygularınızı düzenlemeniz gerekir” dedi.

“Okul, günlük yaşamın doğal bir parçası haline gelmeli”

Okulun, çocuğun hayatında ayrı ve yabancı bir yer olmadığını, günlük yaşamın doğal bir parçası haline gelmesinin uyum sürecini kolaylaştırdığını söyleyen Uzm. Psikolog Turan, bunun için ebeveynlerin atabileceği adımları şöyle sıralayarak, “Düzenli Uyku ve Beslenme: Çocuğun uyku saatlerini okul programına göre düzenlemek, sabahları telaşsız hazırlanmayı sağlar. Dengeli kahvaltı, günün verimli başlaması için önemlidir. Hazırlık Rutinleri: Okula gitmeden önce birlikte çanta hazırlamak, kıyafet seçmek ya da minik bir sabah ritüeli (Örneğin sevdiği şarkıyı açmak) çocuğun sürece katılımını artırır ve güven hissi verir. Sabah Vedaları: Vedalaşmaları kısa, net ve sevgi dolu tutmak çocuğun ayrılığı daha kolay kabullenmesine yardımcı olur. Uzayan vedalaşmalar kaygıyı artırabilir. Okul Dönüşleri: Çocuğun gününü paylaşmasına fırsat vermek, onu dikkatle dinlemek, yaşadığı olumlu ya da zorlayıcı deneyimlerin kabul gördüğünü hissettirir. Oyunla Köprü Kurmak: Evde oynanan oyunlarda okul senaryoları kurmak, çocuğun öğrendiklerini pekiştirmesine ve duygularını ifade etmesine destek olur. Tutarlılık: Okula devamlılığı mümkün olduğunca korumak, sık sık devamsızlık yapmamak, çocuğun okulu güvenilir ve stabil bir yaşam parçası olarak görmesini sağlar. Okulun günlük rutine entegre edilmesi yalnızca çocuğun değil, ailenin de hayatını kolaylaştırır. Düzenli uyku, yemek ve oyun saatleri çocuğa öngörülebilirlik kazandırır. Öngörülebilirlik ise küçük çocuklar için güven duygusunun temelini oluşturur” şeklinde konuştu.

Çocuğa destek olmak için sabırlı, tutarlı ve sevgi dolu bir yaklaşımın en büyük anahtar olduğunun altını çizen Uzm. Psikolog Turan, “Her çocuğun uyum süreci farklıdır, gerektiğinde uzmandan destek alınmalıdır” diye konuştu.