Çocuklarda dijital bağımlılığı önlemenin pratik yolları

Günümüzde hem sosyal çevrenin etkisi hem de teknolojik aletlere rahatça ulaşılması çocuklarda da ekran maruziyetini artırıyor. “Bu durum çocuklarda bazı sorunlara neden olabiliyor” diyen Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu, uzun süreli ekran kullanımının çocuklara etkileri hakkında uyarılarda bulundu.

Yaş ve gelişim düzeyine uygun süre ve içeriklerle geçen ekran sürelerinin pozitif etkileri çocuklarda görülürken; uygun sürede kullanılmayan ekranın birçok negatif etkisi olabiliyor. Medicana International İstanbul Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu, “Bu negatif etkiler, çocukların farklı yaş gruplarında dijital bağımlılık geliştirmesine sebep olabilir. Dijital bağımlılık çocukların sosyal olarak soyutlama, dikkat ve odaklanma sorunları, duygu düzenleme sorunları (yüksek düzeyde öfke ve gerginlik gibi), uyku ve beslenme sorunları yaşamasına sebep olabilir” açıklaması yaptı.

2 yaş öncesinde çocuklara ekran kullandırılmamalı

Öncelikle teknoloji kullanımını tamamen kısıtlamanın günümüz dünyasında gerçekçi ve işlevsel olmadığını belirten Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu, “Dolayısıyla teknolojinin olumlu yönlerinden çocuklarımızın faydalanması belirli sınırlandırmalarla sağlanabilir. Bu bağlamda sınırlar değerlendirildiğinde, 2 yaşından önce çocukların ekran kullanımını onaylamamalıyız. Bu yaş çocukların oyunlarla, iletişimle gelişimlerinin desteklenmesi gereken çok önemli bir dönem. 2-6 yaş arasında ise ekran kullanımını belirli sınırlar içerisinde onaylayabiliriz. Bu dönemde çocukların ekran kullanım süresinin günde 1 saati geçmediğinden emin olmak önemlidir” dedi.

Yemek esnasında ekran kullanımı yapılmamalı

2-6 yaş döneminde çocuğun kendine ait bir tablet/telefon/bilgisayarı olmasından ziyade ortak kullanılan bir cihaz ile ekran kullanımını gerçekleştirmesi gerektiğine değinen Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu şunları söyledi:

“Ebeveyn gözetiminde ekran kullanımı sağlanmalıdır. Kullanım yeri olarak hem ekran bağımlılığı riskini azaltmak hem de içerik kontrolünü sağlayabilmek için çocukların bu cihazları odalarında değil, oturma odası gibi ailecek vakit geçirilen yerlerde kullanılması, yemek eşliğinde ise kullanılmaması önerilebilir. Ek olarak, çocuklarla evde oynadığımız diğer oyunlar esnasında televizyonun açık olmaması, çocuğun odasında bir televizyonun bulunmaması ekran süresini kısıtlayabilmek için önemli adımlardır. 6 yaşın üzerindeki çocuklar için ekran süresine sınırlandırma getirirken bir “Aile medya planlaması” programı yapmak faydalı olabilir. Bu yaş grubu çocukların gün içerisinde ihtiyacı olan uyku saati, okulda geçirdiği saat, okul sonrası aile zamanı, ödev, kişisel bakım, hobi vb. Saatleri belirleyip geriye kalan süre içerisinde yaşına uygun bir şekilde günlük ekran süresi belirlemek hem çocuğun kendi günü içerisindeki kontrolünü kendisine verebilmek açısından hem de oradaki sınırlandırmayı beraber yapabilmek açısından kolaylaştırıcı bir yol olabilir.”

Teknoloji kullanımında çocuklarınızla ortak kararlar alın

Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu, şunları söyledi:

“Tüm bu süreçler içerisinde, teknoloji kullanımı başladığı andan itibaren çocuğu yaşına uygun bir biçimde gizlilik ve kendini koruma konusunda bilinçlendirerek; koruyarak gözetimde tutmak önemlidir. Ekran kullanım süresinde de maruz kalınan içerik konusunda da anne – babaların ortak tutumları çocukların teknolojiyle olan ilişkilerinde özellikle ilk adımlarını daha sağlıklı atabilmesini sağlayabilir. Dolayısıyla ebeveynler olarak ortak bir tutum içerisinde ve çocuğun isteklerini, ihtiyaçlarını da görerek, çocuğu da dâhil ederek ortak kararlarla bu ilk adımlar atılabilir.”

Çocuğunuza ‘yasak’ kelimesini kullanmayın

Çocukların içerik izleyebileceği yaygın kullanılan platformlarda yaş sınırlaması konulması gerektiğine dikkat çeken Uzm. Klinik Psikolog Tuğçe Çolakoğlu, “Bazen çocuklar o dönemde çok popüler olan dizi, film veya oyunları yaşına uygun olmamasına rağmen duyup merak edebilirler. Bu durumda eğer ki henüz izlemediyse, bunun yaşına uygun olmadığını ona açıklamak gerekir. Her zaman çocuğa bir şeyi neden yapmaması gerektiğini açıklamak kolay olmayabilir. Bu noktada ‘Yasak’ kelimesi kullanmadan, ona rol model olarak ve izlememesinin gerekçesini yaşına uygun bir şekilde açıklayarak bu içerikleri izlemesini önleyebiliriz. Yanlarında bu tarz içerikleri izlememek, oynamamak ve şiddet içeren içeriklere karşı net bir duruş sergilemek bu noktada önemlidir. Eğer çocuğunuzun yaşına uygun olmayan, şiddet vb. içerikli oyunları oynadığını gördüyseniz bu konuyu, ‘Şöyle bir oyun duydum, bazı çocuklar oynuyormuş. Sen de bunu oynadın mı? Gördün mü? Benim gördüğüm kadarıyla oyunda bir yaş sınırı var, o yüzden senin güvenliğin konusunda endişelendim. Biliyorsun, online oyun bile olsa kimsenin kimseye şiddet uygulamaya hakkı yoktur’ gibi bilgilendirici bir konuşmayla çocuğun size açılmasını teşvik ederken iletişiminizi de güçlendirebilirsiniz” diye konuştu.