Ağız ve diş sağlığı, lokal bir sorun olmanın çok ötesinde bir önem taşıyor. Ağızdaki bazı bakteriler önlem alınmazsa beyin sağlığını da tehdit edebiliyor. Medicana International İzmir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Hasan Armağan Uysal, özellikle yaşlı bireylerde ağız sağlığının beyin üzerinde belirleyici bir rol oynadığına dikkat çekerek, “Ağız sağlığı, beynin sağlığıyla doğrudan ilişkili. Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarla uğraşan bizler için, sistemik inflamasyonun beyne yansımaları çok önemli” dedi. Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, ileri diş eti hastalığı olarak tanımlanan periodontitisin, kronik inflamasyon oluşturan bir tablo olduğuna dikkat çekerek, “Bu durumda özellikle ‘Porphyromonas gingivalis’ gibi bakteriler diş eti dokusuna yerleşir ve zamanla kan dolaşımına karışır. Buradan da beyin bariyerini aşarak merkezi sinir sistemine ulaşabilecekleri düşünülmektedir” açıklamasında bulundu.
‘Ağızdaki yangının dumanı, beynimize gidiyor’
Bilimsel çalışmaların bu bakterilerin DNA’sının Alzheimer hastalarının beyinlerinde tespit edildiğini ortaya koyduğunu belirten Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, “Bu bakterinin salgıladığı gingipain adlı enzim, beyin dokusunda nörotoksik etkilere neden olabilmektedir. Aynı zamanda bu tür kronik enfeksiyonlar, mikroglial aktivasyonu tetikleyerek beyinde nöroinflamasyonu artırmaktadır” dedi.
Ağız sağlığıyla beyin arasındaki bağlantıya da değinen Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, sözlerine şöyle devam etti: “Bu konuda en çok üzerinde durulan yol trigeminal sinir yoludur. Dişlerden ve diş etinden çıkan duyusal lifler trigeminal sinir aracılığıyla ponsa, oradan da merkezi sinir sistemine taşınır. Bakteriyel enfeksiyonların sinir yolu üzerinden beyne taşınması daha çok olfaktör sinir aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Koku alma siniri doğrudan beyinle bağlantılıdır ve olfaktör epitelyum bariyer özellik göstermez. Bu nedenle, bazı araştırmalar ağız ve burun florasındaki mikroorganizmaların, özellikle olfaktör yol üzerinden limbik sisteme ulaşabileceğini öne sürüyor. Bu yollar, sadece duyuyu iletmekle kalmayıp, aynı zamanda enfeksiyonların veya inflamasyonun da ‘sessiz taşıyıcısı’ olabilir.”
Ağız bakterileri Alzheimer’ı tetikleyebilir mi?
Alzheimer hastalığıyla ağız bakterileri arasında kuvvetli bağlar olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, “Çalışmalara göre Porphyromonas gingivalis, Alzheimer hastalarının beyninde daha sık görülüyor. Bu bakteri, beta-amiloid üretimini artırıcı yönde etki gösteriyor. Yani ağız bakterisi sadece enflamasyon oluşturmakla kalmıyor, Alzheimer’ın en temel patolojik sürecini doğrudan etkileyebiliyor. Fare deneylerinde bu bakteriye maruz bırakılan hayvanlarda bellek bozuklukları ve amiloid birikimi bulundu. Ağzımızdaki mikroorganizmaların, sadece ağızda değil, beynin hücresel düzeydeki yapısını bile değiştirebileceğini gösteren çok sayıda kanıt vardır. Biz nörologlar için bu çok değerli bir bilgi çünkü Alzheimer’ın önlenebilir faktörleri arasında artık ağız sağlığı da yer alıyor” ifadelerini kullandı.
Ağız-kalp-beyin üçgenine dikkat!
Bu üç sistemin birbirine sıkı sıkıya bağlı olduğunu ifade eden Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, şunları ekledi: “Ağız sağlığı bozulduğunda, bakteriler kana karışır ve sistemik inflamasyonu artırır. Bu inflamasyon, damar duvarlarını etkileyerek ateroskleroz sürecini hızlandırabilir. Kalp-damar sistemi etkilendiğinde, beynin kanlanması bozulur, vasküler demans riski artar. Aynı zamanda inflamasyon, Alzheimer sürecine katkıda bulunan sitokinleri de yükseltir. Yani bu bir domino taşı etkisi gibidir: Ağızda başlayan bir sorun, damar sistemine, oradan da beyne uzanan zincirleme bir bozulmaya neden olabilir.”
Diş fırçalamak beyni de koruyor
Ağız sağlığının demansla mücadelede önemli bir başlık hâline geldiğini belirten Uzm. Dr. Hasan Armağan Uysal, sözlerini şöyle tamamladı: “Diş fırçalamak sadece ağız sağlığı için değil, beyin sağlığı için de bir alışkanlık. Bu nedenle özellikle yaşlı bireylerde, demans riski olan hastalarda ağız sağlığına özel önem verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Alzheimer’dan korunma stratejilerinde artık diş fırçası da rol oynuyor.”
