Uluslararası Adalet Divanı (UAD), İsrail’in BM’nin Gazze’deki insani yardım faaliyetlerine engel olmasına ilişkin danışma görüşünü açıklayarak, “İsrail’in yerel halkın temel ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü” olduğunu tespit etti.
Uluslararası Adalet Divanı (UAD) Başkanı Yuji Iwasawa, uluslararası mahkemenin İsrail’in Gazze’ye insani yardım ulaştırılması konusundaki yükümlülüklerini ortaya koyan danışma görüşünü açıkladı. Birleşmiş Milletler’in (BM) başlıca yargı organı UAD yargıçları tarafından kabul edilen kararlara ilişkin açıklamada Iwasawa, İsrail’in 7 Ekim 2023 sonrasında Gazze’ye yönelik askeri saldırıları boyunca insani yardım girişinin büyük ölçüde kısıtlandığına ve 2 Mart ile 18 Mayıs 2025 tarihleri arasında uzun bir dönem boyunca Gazze’ye hiçbir yardım malzemesinin girişine izin verilmediğine dikkat çekti. Iwasawa, İsrail Meclisi’nin 28 Ekim 2024’te BM’nin Gazze’ye insani yardım ulaştıran başlıca kuruluşu olan Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) faaliyetlerini yasaklama kararı aldığını vurguladı.
UAD Başkanı Iwasawa, “Bu durum bölge halkı açısından felaket boyutunda sonuçlara yol açmıştır. Birleşmiş Milletler, Gazze Şeridi’nde kendi kurumları ve diğer kuruluşlar tarafından işletilen okul binalarına ve sağlık tesislerine yönelik çok sayıda saldırı gerçekleştiğini bildirmiştir. Bu saldırılardan bazıları okul binalarını doğrudan hedef almıştır. BM Genel Sekreteri, 7 Ekim 2023 ve 20 Ağustos 2025 tarihleri arasında Gazze Şeridi’nde 366’sı BM personeli ve 360’ı UNRWA çalışanı olmak üzere en az 531 yardım görevlisinin hayatını kaybettiğini açıklamıştır” dedi.
Iwasawa, İsrail’in 27 Mayıs 2025’te Gazze İnsani Yardım Vakfı (GHF) adlı özel bir vakıf ve özel bir güvenlik firması aracılığıyla yeni bir dağıtım sistemi başlattığını kaydederek, “Ancak BM, diğer uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları, bu sistemin insani ilkelerle bağdaşmadığını, halkın ihtiyaçlarını karşılamadığını ve insanları riske attığını belirtmiş ve bu nedenle iş birliği yapmayı reddetmiştir” dedi.
“İsrail, Gazze halkının temel ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü”
İsrail’in 7 Ekim 2023 sonrasında Gazze üzerindeki kontrolünün artması ile birlikte yükümlülüklerinin da önemli oranda arttığını ve çatışma durumunun bu yükümlülüklerin göz ardı edilmesine izin vermediğini vurgulayan Iwasawa, “Mahkeme, delillerin incelenmesinin ardından Gazze Şeridi’ndeki yerel halkın, Dördüncü Cenevre Sözleşmesi’nin 59. maddesi çerçevesinde, yeterli biçimde tedarik edilmediği sonucuna varmıştır. Bu tür bir durumda, işgalci güç olarak İsrail, söz konusu madde uyarınca yardım programlarını kabul etme ve kolaylaştırma yükümlülüğü altındadır” denildi.
İsrail’in Gazze’de UNRWA dahil olmak üzere BM’nin yardım çalışmalarını kolaylaştırma ve Gazze halkının temel ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlü olduğunu kaydeden Iwasawa, “İşgalci güç olarak İsrail, yerel halkın hayatta kalmak için ihtiyaç duyduklarını tedarik etmek dahil, temel ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür” dedi.
“İsrail, UNRWA üyelerinin Hamas üyesi olduğu iddialarını kanıtlayamadı”
UAD, İsrail’in UNRWA mensuplarının Hamas üyesi olduğu yönündeki iddialarını da kanıtlayamadığı yönünde görüş bildirdi. İsrail’in tüm BM üyesi devletler gibi Filistin meselesinde BM ile işbirliği yapma yükümlülüğü olduğunu vurgulayan Iwasawa, “UNRWA’nın özellikle Ekim 2023’ten bu yana oynadığı rolü dikkate alan mahkeme, İsrail’in BM varlığına ve faaliyetlerine tek taraflı olarak karar vererek bu kuruluşlarla işbirliğini reddetme hakkına sahip olmadığını belirtmiştir” dedi.
UAD Başkanı İsasawa, İsrail’in UNRWA çalışanlarının önemli bir kısmının Hamas üyesi olduğuna dair iddialarını doğrulayacak bir delil sunmadığı sonucuna vardıklarını söyledi.
İsrail, UNRWA’ya her türlü desteği sağlamakla yükümlü
BM Genel Kurulu tarafından talep edilen danışma görüşü çerçevesinde alınan karara ilişkin açıklamasında İsasawa, İsrail’in işgalci güç sıfatıyla insancıl hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini tespit ettiklerini söyledi. İsasawa, “Mahkeme, İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında halkın gıda, su, giysi, yatak, barınak, elektrik, tıbbi malzeme ve hizmetler dahil olmak üzere günlük yaşamın temel ihtiyaçlarına erişimini sağlama yükümlülüğü olduğuna oy birliğiyle karar vermiştir” dedi.
İsasawa, ayrıca İsrail’in UNRWA başta olmak üzere uluslararası kuruluşlar ve üçüncü devletler tarafından sağlanan yardımları kabul etmek ve elindeki tüm imkanlarla kolaylaştırma yükümlülüğü olduğunu 1’e karşı 10 oyla kabul ettiklerini duyurdu.
Mahkemenin oy birliğiyle aldığı kararlar arasında ayrıca, “Sivilleri aç bırakmayı bir savaş yöntemi olarak kullanma yasağına riayet etmek” maddesi de yer aldı. Mahkeme, 1’e karşı 10 oyla İsrail’in BM Şartı’na uygun olarak UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki faaliyetlerine her türlü desteği sağlama yükümlülüğü bulunduğu görüşünde olduğunu paylaştı.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, geçtiğimiz yıl İsrail’in Gazze’ye yardım sağlayan başlıca BM kuruluşu olan UNRWA’nın faaliyetlerini yasaklama kararı almasının ardından Uluslararası Adalet Divanı’na İsrail’in hukuki yükümlülükleri konusunda danışma görüşü bildirmesi için başvurmuştu. UAD yargıçları, nisan ayında bir hafta boyunca aralarında birçok ülke ve kuruluşun da bulunduğu tarafların sunduğu delilleri dinlemişti. İsrail, ilerleyen süreçte insani yardım girişine kısmen izin vermiş fakat BM yetkilileri, insani yardımların Gazze’de yaşanan insani felaketi hafifletmekten çok uzak olduğunu açıklamıştı. İsrail, UAD duruşmalarına katılmazken, hukuki pozisyonunu yazılı olarak iletmişti.
