Türkiye’nin son yıllarda Afrika kıtasında genişleyen diplomatik ağı her alanda atılım yapılmasını sağlarken kaydedilen gelişmeler Türkiye’nin Afrika kıtasıyla kurduğu ilişkilerin yalnızca niceliksel değil, niteliksel olarak da büyük bir dönüşüm geçirdiğini ortaya koydu. Türkiye’nin 2002 yılında 12 olan Afrika’daki büyükelçilik sayısı, 2024 yılında 44’e yükseldi.
Türkiye, son yıllarda dış politikasında izlediği çok boyutlu ve proaktif diplomasi anlayışı çerçevesinde Afrika kıtasıyla ilişkilerini her alanda güçlendiriyor. 2000’li yılların başından itibaren hız kazanan bu süreç, hem Türkiye’nin Afrika’daki diplomatik varlığının artmasına hem de kıtayla kurulan siyasi, ekonomik, kültürel ve insani iş birliklerinin derinleşmesine zemin hazırladı. Büyükelçilik sayılarındaki artıştan ticari ilişkilerin gelişmesine, eğitimden sağlık yatırımlarına kadar birçok alanda atılan adımlar, Türkiye-Afrika ilişkilerini stratejik bir ortaklık seviyesine taşıdı. Kaydedilen bu gelişmeler, Türkiye’nin Afrika kıtasıyla kurduğu ilişkilerin yalnızca niceliksel değil, niteliksel olarak da büyük bir dönüşüm geçirdiğini ortaya koydu.
Türkiye’nin 2002 yılında 12 olan Afrika’daki büyükelçilik sayısı, 2024 yılında 44’e yükselirken Afrika ülkeleri de Türkiye’de büyükelçiliklerini artırdı. Ayrıca, 2008 yılında 10 olan Ankara’daki Afrika büyükelçiliklerinin sayısı 2024 yılında 38’e yükseldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 53 ziyaretle Afrika kıtasını en fazla ziyaret eden lider oldu
Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinin sayısındaki artış siyasi, ekonomik ve kültürel alanlar başta olmak üzere her alanda başarıyı getirdi. Türkiye’nin diplomatik temsilciliklerinin sayısındaki artışla birlikte resmi temaslar arttı. Son 5 yıllık dönemde yapılan karşılıklı üst düzey ziyaretlerin sayısı 500’ü aştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 31 Afrika ülkesine 53 ziyaret gerçekleştirerek Afrika kıtasını en fazla ziyaret eden lider oldu.
Her alanda anlaşma imzalanıyor
Türk büyükelçiliklerinin sayısının artmasıyla Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle yaptığı anlaşmaların sayısında da artış yaşandı. Türkiye bugüne kadar Afrika’dan 49 ülke ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 32 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, 17 ülke ile Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması, 35 ülke ile Askeri Çerçeve Anlaşması, 21 ülke ile Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması, 29 ülkeyle Savunma Sanayi İşbirliği Anlaşması imzaladı. Ayrıca 49 Afrika ülkesiyle de İş Konseyi kuruldu.
Türkiye’nin Afrika ülkeleriyle ticaret hacmi 9 kat arttı
Büyükelçiliklerin açılması ticaretin büyümesini de sağladı. Türkiye’nin 2002 yılında Afrika’yla ticaret hacmi 4,3 milyar dolar düzeyinde iken 2024 yılı sonu itibarıyla 36,6 milyar dolara yükselerek yaklaşık 9 kat arttı. Türkiye’nin Afrika’daki yatırımları 2003’te 67 milyon dolar olurken 2024’te 10 milyar dolara ulaştı.
Öte yandan, Türk müteahhitler de büyükelçiliklerin katkılarıyla 2024 yılı sonu itibarıyla Afrika’da toplam 97 milyar dolar değerinde 2 bin 31 proje üstlendi. Türkiye’nin resmi ihracat finansman kuruluşu Türk Eximbank, Afrika Finans Kuruluşu’nun (AFC) daveti üzerine, 2023 yılı Aralık ayında AFC’nin Afrika dışından ilk sermayedarı haline geldi.
Türkiye’nin ulusal bayrak taşıyıcısı Türk Hava Yolları, Afrika kıtasında 41 ülkede 62 şehre sefer düzenliyor.
Afrikalı öğrencilerin sayısı arttı
Türkiye burslarından faydalanan Afrikalı öğrenci sayısı 6 kat artış gösterdi. 2024 yılı sonu itibarıyla 62 bin civarı Afrikalı öğrenci Türkiye’de yüksek öğrenimine devam ediyor.
Türkiye’nin kurumları Afrika’da varlığını artırdı
Afrika kıtasında 2000’li yılların başında TİKA temsilciliği bulunmazken bugün 22 faal temsilcilik bulunuyor. Ayrıca, 8 Yunus Emre Türk Kültür Merkezi, 15 Afrika ülkesinde çalışmalarını yürütüyor. Türkiye Maarif Vakfı, 27 Afrika ülkesinde 230’dan fazla kurumuyla 25 bin civarında öğrenciye eğitim veriyor. Türkiye, Somali, Sudan ve Nijer’de sırasıyla Mogadişu Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nyala Hastanesi ve Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi’nin kurulmasına öncülük etti.
Türkiye’nin arabuluculuk çalışmaları mümkün hale geldi
Türkiye, Afrika Boynuzu bölgesinde güvenilir bir aktör olarak bölgenin barışı ve istikrarı için girişimlerini de sürdürüyor. Bu kapsamda Türkiye, Somali Federal Hükümeti ile Somaliland bölgesel yönetimi arasındaki görüşmelerde 2013 yılından beri kolaylaştırıcı rol üstlendi. Ayrıca, Etiyopya ve Somali arasında Temmuz 2024’te Türkiye’nin başlattığı arabuluculuk girişimi olan Ankara Süreci kapsamında taraflarla görüşmeler gerçekleştirildi. Bu çerçevede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın daveti üzerine 11 Aralık 2024 tarihinde Ankara’da yapılan görüşmelerde Ankara Bildirisi imzalandı.
