Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi 12. Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sorunları müzakereler yoluyla yapıcı bir şekilde çözmeyi amaçlayan pratik çabalarını yüksek takdir ediyor her açıdan destekliyoruz” dedi.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Azerbaycan’ın Gebele şehrinde “Bölgesel Barış ve Güvenlik” temasıyla düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Konseyi 12. Zirvesi’nde konuştu. Mirziyoyev, son yıllarda Azerbaycan’ın Karabağ, Şuşa, Hankendi ve diğer şehirlerindeki büyük inşa çalışmalarına tanıklık ettiklerini belirterek, “Yakın dostlarınız olarak bu olumlu süreçler bizler çok sevindiriyor. Güçlü siyasi iradeniz sayesinde Ermenistan ile imzalanan barış bildirisi tüm Türk haklarının ortak zaferidir desek abartılı olmaz. Bu tarihi mutabakat ülkelerimiz için ticaret, ekonomi, ulaştırma, insani iş birliği alalarında geniş fırsat kapıları açıyor” dedi.
Bölgesel barış ve güvenlik konulu bugünkü zirvenin dünyadaki karmaşık jeopolitik değişimlerin yaşandığı ve güvenlik tehditlerinin giderek arttığı bir ortamda gerçekleştiğine dikkat çeken Mirziyoyev, “Çağımız küresel yönetim sistemini derinlemesine reform etmeyi ve iyileştirmeyi, Birleşmiş Milletler ve Güvenlik Konseyi’nin rolünü güçlendirmeyi gerektiriyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin konumunu pekiştirmede yakın iş birliğini güçlendirmek, önemli bir vazifedir” diye konuştu.
“İlk ortak toplantının gelecek yıl Semerkant’ta yapılmasını öneriyoruz”
Dünyadaki en acil sorunların, Avrasya bölgesinde tırmanan sonu görünmeyen çatışmaların ve savaşların, ülkeleri olumsuz etkilediğini belirten Şevket Mirziyoyev, “Gazze Şeridi’ndeki facia, Ukrayna çevresindeki durum, İran’ın nükleer programı sorunu, Afganistan’ın istikrar meseleleri hepimizi ciddi şekilde endişelendiriyor. Dünyanın güçlü ülkeleri tarafından adil bir dünya düzeni oluşturma karşılıklı güven ve güvenliği sağlama yönündeki çabaları ve yeni planlarını memnuniyetle karşılıyoruz. Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sorunları müzakereler yoluyla yapıcı bir şekilde çözmeyi amaçlayan pratik çabalarını yüksek takdir ediyor her açıdan destekliyoruz. Küresel durumu derinlemesine analiz etmek ve gerekli kararları almak için Türk Devletleri Teşkilatı dışişleri bakanları ve istihbarat başkanlarının ortak toplantılarının düzenli olarak yapılması bugünkü zamanın talebidir. İlk ortak toplantının gelecek yıl Semerkant’ta yapılmasını öneriyoruz” ifadelerini kullandı.
“Teşkilat için 2030 yılına kadar bir kalkınma stratejisi geliştirmeyi öneriyoruz”
Mirziyoyev, TDT üye ülkeler arasındaki ticaret hacminin istikrarlı şekilde artmakta olduğunu ve bu göstergenin 2030 yılına kadar 2 katına çıkmasının beklendiğini söyleyerek, “Teşkilatımızın konumunu, etkisini daha da güçlendirmek, yakın gelecekte daha etkili bir iş birliği platformu olarak yerini sağlamlaştırmak, önümüzdeki en öncelikli vazifedir. Bu kapsamda Türk devletleri arasında stratejik ortaklık, ebedi dostluk ve kardeşlik anlaşmasını bir an önce uzlaşarak kabul edilmesini öneriyoruz. Bu önemli anlaşma iş birliğimizi geliştirme yolunda ana siyasi belge olarak kardeş haklarımızı daha da yakınlaştırmak pratik temasları yeni seviyeye taşımak için sağlam bir temel oluşturacaktır. Teşkilat için 2030 yılına kadar bir kalkınma stratejisi ve ayrı bir yol haritası geliştirmeyi öneriyoruz” şeklinde konuştu.
“Filistin halkının acısını paylaşıyoruz”
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ise zirvede yaptığı konuşmada, 2 bin yılı aşkın bir tarihe ve zengin kültüre sahip eski şehirlerden biri olan Gebele şehrinin önemli meseleler tartışmak için çok uygun bir yer olduğunu belirtti. Caparov, “3 Ekim’de TDT’nin kuruluşuyla ilgili Nahçıvan Anlaşması’nın imzalanması 16 yıl oldu. Bu kısa zamanda teşkilatımız başarıyla gelişerek dünyadaki en dinamik bölgesel birliklerden biri olarak konumunu güçlendirdi. Şimdi önümüzde oluşum aşamasından gerçekçi eylemlere geçme hedefi duruyor. Günümüz tehditleri, bizden dayanışmanın yanı sıra bölgesel barışı, istikrarlı ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için somut ve uyumlu adımlar atmamızı gerektiriyor” dedi.
“Dönem başkanlığını yaptığımız yıl, 124’ten fazla üst düzey etkinlik başarıyla gerçekleştirildi”
Sadır Caparov, geçen yıl Kırgızistan’ın TDT dönem başkanlığı misyonunu üstlendiğini anımsatarak, “Bu bizim için önemli ve sorumlu dönem oldu. Bir yıl içinde birliğimizi pekiştirmeye, iş birliği geliştirmeye, ortak hedefleri ilerletmeye ve ciddi katkıda bulunmaya çalıştık. Dönem başkanlığını yaptığımız yıl, 124’ten fazla üst düzey etkinlik başarıyla gerçekleştirildi. Dönem başkanlığımız Türk dünyasını güçlendirme, ekonomik entegrasyon, sürdürülebilir kalkınma, dijital gelecek ve herkes için güvenlik sloganları altında geçti. Ekonomik entegrasyon alanında Kırgızistan ekonomik ticaret yatırım ve mali alanlarda iş birliğinde yol haritası tasarısını hazırladı. Bu belge iş birliğinin ana yönlerini içeriyor ve bunun ekonomik etkileşime ivme kazandıracağına inanıyorum. Dijital gelecek konusunda Kırgız elektronik dijital imzaları karşılıklı tanıma ile ilgili anlaşma tasarısını önerdi. Bu adım ülkelerimiz arasındaki dijital belgelerin hukuki kapsamda tanınmasını sağlıyor” diye konuştu.
“Kırgızistan, tehditlere birlikte yanıt verme mekanizması ile ilgili anlaşma tasarısını geliştirdi”
Güvenlik alanında modern tehditlere yanıt vermek için kolektif mekanizmaları geliştirmeye ağırlık verdiklerini aktaran Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, “Bununla ilgili Kırgızistan, toplumun yeni tehditlere birlikte yanıt verme mekanizması ile ilgili anlaşma tasarısını geliştirdi. Belge terörizm, aşırılık, sınır ötesi suçlar, siber ve diğer tehditlerle mücadelede yetkili kurumlarımız arasında iş birliğinin verimliliğini artırmayı hedefliyor” ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Caparov, bölgesel barış ve güvenliğin zirvenin en güncel meselelerinden biri olduğuna işaret ederek, “Dünyada jeopolitik anlaşmazlıkların, çatışmaların tırmandığı bir dönemde yaşıyoruz. Dolayısıyla bu meseleleri Türk devletleri arasında tartışmak ve eylemleri koordine etmek önemlidir” şeklinde konuştu.
“Filistin’in Gazze Şeridi’ndeki durumu ciddi şekilde endişelendiriyor”
Kırgızistan’ın her zaman barış, istikrar ve iyi komşuluğu desteklediğini söyleyen Sadır Caparov, “Bu bakımdan Kırgızistan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve Ermenistan Başbakanı arasındaki barış bildirisini destekliyor bu adımı iki ülke liderlerinin siyasi iradesi ve Güney Kafkasya’da uzun vadeli barışa, güvenliğe ve karşılıklı güveni pekiştirmeye önemli bir katkı olduğunu belirtmek istiyorum. Filistin’in Gazze Şeridi’ndeki durumu ciddi şekilde endişelendiriyor. Kırgız halkı Gazze’deki insanlık dışı çatışmalar sonucunda çok sayıda kayıplar veren Filistin halkının acısını paylaşıyoruz. Bu siyasi ve insani trajedinin uluslararası hukukun norm ve ilkelerine dayanarak adil ve barış yoluyla çözülmesi gerektiğini düşünüyoruz” dedi.
“TDT Plus formatını oluşturma fikrini destekliyoruz”
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de, TDT’nin, dost halklarını bir araya getiren saygın ve itibarlı bir yapıya dönüştüğümü vurguladı. Tokayev, “Önümüzdeki dönemde de teşkilatımızın saygınlığının ve itibarının daha da artacağına inanıyoruz” diye konuştu.
Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan barış bildirisine ilişkin olarak Tokayev, “Bu, istikrara ve ekonomik kalkınmaya kapı aralayan tarihi bir anlaşma olmuştur. Günümüzde küresel jeopolitik durum son derece karmaşık. Bu nedenle Türk devletleri ortak çıkarlar doğrultusunda güçlerini birleştirmeli. Bugün dünya toplumu bizi büyük zorluklara karşı koyabilen, itibarlı ve dayanışma içinde olan devletler olarak tanıyor. Birçok ülke de teşkilatımıza özel bir ilgi gösteriyor. Bu kapsamda Kazakistan, iş birliği alanını genişletmeyi amaçlayan “Türk Devletleri Teşkilatı Plus” formatının oluşturulması fikrini destekliyor. Bu girişimin, teşkilatımızın uluslararası itibarını artıracağı şüphesiz” ifadelerini kullandı.
Tokayev’den “Mükemmeliyet Konseyi” önerisi
Cumhurbaşkanı Tokayev, Türk devletlerinin güvenliği güçlendirme ve terörizm dahil çeşitli tehditlerle mücadele etme gibi ortak bir amacı paylaştığını belirterek, “Bu konuda aramızda başarılı bir iş birliği tesis edilmiştir. Biz küresel güvenliğin korunmasına yönelik girişimlerin hayata geçirilmesini her zaman destekliyoruz. Ancak elde edilen başarılarla yetinmemeliyiz” şeklinde konuştu.
Enerji alanında iş birliğine ilişkin Tokayev, enerji alanında teşkilat bünyesinde enerji verimliliği alanında ‘Mükemmeliyet Konseyi’ oluşturmayı önerdi.
