İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) 25’inci Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, ŞİÖ’nün kuruluşundan bu yana güven, karşılıklı fayda, eşitlik, ortak istişare, kültürel çeşitliliğe saygı ve ortak kalkınma ilkeleri üzerine inşa edildiğini vurgulayarak, “İran bu ilkelere bağlı olarak örgüt içerisinde aktif rol üstlenmeye hazır” dedi.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Çin’in Tianjin kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) 25’inci Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’ne katıldı. Zirvede konuşma yapan Pezeşkiyan, örgütün barış ve iş birliğinin simgesi olduğunu belirterek, “Geçtiğimiz Haziran ayında ABD ve İsrail’in İran’a yönelik yasa dışı askeri saldırısı, Gazze’de devam eden katliamlar ve farklı ülkelere yönelik yasa dışı yaptırımlar, çağdaş dünyanın küresel yönetişimde başarısızlığının açık göstergesidir” ifadelerini kullandı.
“ŞİÖ, barışçıl ve adil bir küresel düzen için adım atmalı”
ŞİÖ’nün kuruluşundan bu yana güven, karşılıklı fayda, eşitlik, ortak istişare, kültürel çeşitliliğe saygı ve ortak kalkınma ilkeleri üzerine inşa edildiğini vurgulayan Pezeşkiyan, “İran bu ilkelere bağlı olarak örgüt içerisinde aktif rol üstlenmeye hazır” dedi. Uluslararası sistemin çok kutupluluğa evrilmesinde ŞİÖ’nün önemli bir rol oynadığına işaret eden Pezeşkiyan, örgütün hem daha barışçıl bir dünya hem de ekonomik iş birliğine daha uygun bir küresel ortam oluşturmak için somut ve şeffaf adımlar atması gerektiğini kaydetti.
“Barış inşası için komite kurulmalı”
İran’ın iki temel öneri sunduğunu ifade eden Pezeşkiyan, “Barış inşasının gerekliliği” ile “tek taraflı yaptırımların etkilerini azaltacak mali iş birliğinin güçlendirilmesi” konularının örgütlü bir şekilde takip edilmesi gerektiğini söyledi. Pezeşkiyan ayrıca, barış inşası çerçevesinde üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurulmasını önererek, bu komitenin bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda istişarelerde bulunarak somut çözüm önerileri geliştirmesi ve takibini sağlayacak bir mekanizma oluşturması gerektiğini vurguladı. Pezeşkiyan, “Özellikle bir üyenin egemenliği ihlal edildiğinde, bu mekanizma derhal harekete geçmeli ve farklı yollarla ilgili üyeyi desteklemelidir” dedi.
Mali iş birliğini güçlendirmek için öneri
İran’ın, üyeler arasındaki mali iş birliğinin güçlendirilmesi için “ŞİÖ Özel Hesaplar ve Takaslar Girişimi” önerisini gündeme getirdiğini belirten Pezeşkiyan, girişimin üç ana başlığa dayandığını ifade ederek, “Ulusal para birimleriyle takasların genişletilmesi ve dolar bağımlılığının azaltılması, ortak dijital altyapının oluşturulması ve merkez bankalarının dijital para birimlerinin güvenli ve hızlı ödemelerde kullanılması ile çok taraflı döviz takas fonunun kurulması. Bu girişimin hayata geçirilmesiyle üyelerin ekonomik dayanıklılığı artacak ve ŞİÖ’nü dış baskılara karşı dirençli, adil ve çok kutuplu bir mali düzenin inşasında başarılı bir model haline getirecektir” şeklinde konuştu.
Çabahar Limanı vurgusu
İran’ın eşsiz jeopolitik ve transit konumuyla bölgesel iş birliğinin genişletilmesi ve ilgili ülkelere erişim sağlanması için gerekli zemini sunmaya hazır olduğunu söyleyen Pezeşkiyan, Umman Denizi kıyısındaki Çabahar Limanı’nın yakında İran’ın ulusal demiryolu ağına bağlanacağını belirterek, bu gelişmenin Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan’ın Hint Okyanusu’na erişiminde önemli bir dönüşüm sağlayacağını vurguladı.
10 yıllık kalkınma stratejisi tarihi bir fırsat
Pezeşkiyan ayrıca İran’ın, ŞİÖ’nün 10 yıllık kalkınma stratejisinin uygulanmasını, altyapı, teknoloji geliştirme, enerji, dijital ekonomi, iklim değişikliği, çevre, kültür ve bilim alanlarında iş birliği ve yatırımların genişletilmesi için tarihi bir fırsat olarak gördüğünü belirterek, bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde aktif rol üstlenmeye hazır olduklarını dile getirdi.
