Brezilya’nın dönem başkanlığını yaptığı 17. BRICS Liderler Zirvesi, Türkiye’den Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın da katılımıyla Rio de Janeiro kentinde bugün başlıyor.
Brezilya, 17. BRICS Liderler Zirvesi’ne ev sahipliği yapıyor. Kurucu ülkeler Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın baş harflerinin oluşturduğu BRICS’e üye toplam 11 ülke ile 10 staratejik ortak ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 8 davetli ülkenin yanı sıra 9 uluslararası ve bölgesel kuruluşun katılacağı zirve, Rio de Janeiro kentindeki Modern Sanat Müzesi’nde bugün başlıyor. “Barış ve Güvenlik, Küresel Yönetişim Reformu” başlıklı oturumla başlayacak 17. BRICS Liderler Zirvesi, iki gün sürecek. Çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerden olan liderler ve temsilciler, Batı egemenliği konusunda ciddi endişeleri ve iş birliğini artırmanın yollarını ele alacaklar. Liderlerin ABD Başkanı Donald Trump’ın ticaret vergilerini de kınamaları bekleniyor. Oturumlar kapsamında ayrıca jeopolitik konular, çok taraflılık, ekonomik gelişmeler, yapay zeka, çevre ve küresel sağlık dahil olmak üzere muhtelif başlıkların ele alınması öngörülüyor.
Xi Jinping ve Putin katılmıyor
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in zirveye katılmayacağı açıklanırken, onu temsilen Rio de Janeiro kentinde Çin Başbakanı Li Çiang hazır bulunacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise zirveye Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden çıkan tutuklama emri nedeniyle çevrim içi katılacak. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da zirvedeki yerini alacak.
Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Fidan temsil edecek
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, zirveye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı temsilen katılacak. Bakan Fidan, üye olmayan ülkelerin de davet edildiği “Çok Taraflılığın Güçlendirilmesi, Ekonomik-Mali Meseleler ve Yapay Zeka” ile “Çevre, COP30 ve Küresel Sağlık” başlıklı oturumlara katılacak. Bakan Fidan’ın katılacağı oturumlarda, küresel sınamaların çözümünde çok taraflılık ilkesinin korunmasının ve etkinliğinin artırılmasının önemini vurgulaması ve bu çerçevede BRICS platformunun rolüne dikkat çekmesi, Türkiye’nin Gazze başta olmak üzere son dönemde Orta Doğu’da yaşanan krizlere yönelik ilkeli, yapıcı ve insani yaklaşımını aktarması, İsrail saldırganlığının bölgesel barış, güvenlik ve kalkınma bakımından oluşturduğu tehdide dikkat çekmesi, Türkiye’nin küresel refahın ancak iş birliği, diyalog ve istikrara dayalı yaklaşımlarla sağlanabileceği; askeri çatışmaların ve ticaret savaşlarının bu hedefe hizmet etmediği yönündeki tutumunu vurgulaması, adil ve öngörülebilir bir uluslararası ticaret sisteminin öneminin altını çizmesi bekleniyor.
Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele bağlamında yürüttüğü projelere değinecek
Bakan Fidan’ın ayrıca, iklim değişikliği, çevre, sürdürülebilir kalkınma ve küresel sağlık konularında ortak sorumluluk bilinciyle hareket edilmesinin önemini vurgulaması ve Türkiye’nin bu alanlardaki somut katkılarını paylaşması, bu bağlamda Sıfır Atık Projesi dahil olmak üzere Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele bağlamında yürüttüğü projelere ve hazırladığı yasal düzenlemelere değinmesi, Türkiye’nin sürdürülebilir bir yapay zeka ve ileri teknoloji ekosistemi oluşturmaya yönelik vizyonunu paylaşması, küresel düzeyde yoksulluğu azaltmak, eşitsizliği gidermek ve ülkeler arasındaki kalkınmışlık uçurumunu kapatmak için daha duyarlı ve kapsayıcı birçok taraflı sistemin gerektiğini belirtmesi öngörülüyor. Bakan Fidan’ın zirve marjında ikili görüşmeler gerçekleştirmesi planlanıyor.
Ortak bildiri üzerinde fikir birliği sağlandı
Zirve öncesinde BRICS üyesi ülkelerin yetkilileri arasında yapılan görüşmeler hakkında bilgi sahibi kaynaklara göre, BRICS grubunun diplomatları, ortak bildiri üzerinde fikir birliği sağladı. Kaynaklara göre, grup Orta Doğu’daki çatışmalar konusundaki üslubunu sertleştirme konusunda anlaştı ve nisan ayında ifade edilen “ciddi endişe” notunun ötesinde bir dil kullanılması kararlaştırıldı. Kaynaklar, BRICS’in ticaret konusunda da ABD Başkanı Donald Trump yönetimindeki gümrük vergisi politikasına yönelik üstü kapalı eleştirilerine devam edeceğini söyledi.
Endonezya son üye
BRIC, 2006 yılında Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin Halk Cumhuriyeti tarafından kurulmuş olup, 2011’de Güney Afrika Cumhuriyeti’nin katılımıyla BRICS adını almış bir istişare ve iş birliği platformudur. Ağustos 2023’teki genişleme neticesinde Mısır, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri ve İran, BRICS’e katılmıştır. Dönem başkanı Brezilya, Ocak 2025’te Endonezya’nın da BRICS’e üye olduğunu açıklamıştır. Rio zirvesi, Endonezya’nın tam üye olarak yer aldığı ilk zirve olacak.
