Özbekistan’ın Taşkent şehrinde bulunan Timurlar dönemine ait “Şahruhiye Şehri Kazı Projesi” arkeolog ve sanat tarihçilerinden oluşan ekiple kazılar yeniden başlayacak. Çalışmalara Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Ayça Gerçek de bilimsel ekip üyesi olarak katılacak.
Özbekistan Bilimler Akademisi Milli Arkeoloji Merkezi, Türk Tarih Kurumu ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), UNESCO gibi uluslararası kuruluşlarla iş birliği içerisinde Doç. Dr. Tuba Tombuloğlu tarafından yürütülen “Timurlular Dönemi Şahruhiye Şehri Kazı” çalışmaları 5 yıl sürecek. Çalışmalara Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Ayça Gerçek de bilimsel ekip üyesi olarak katılacak.
Şahruhiye Şehri tarihte kurulan birçok Türk devlerine başkentlik yaptı
Bölgenin tarihte kurulan birçok Türk devletine başkentlik yaptığı için bunların izlerini taşıdığını söyleyen kazı başkanı Doç. Dr. Tuba Tombuloğlu, “2024 yılında Özbekistan Bilimler Akademisi Milli Arkeoloji Merkezi ile Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tarih Bölümü arasında Taşkent’in Akkurgan ilçesi Şahruhiye bölgesinde bir ortak kazı projesi başladı. Kazı 5 yıl sürecek olup TİKA tarafından desteklenmekte, Şahruhiye yaklaşık 2000 yıllık geçmişe sahip bir Türk şehri, Büyük İpek Yolu üzerinde kurulmuştur. Geçmiş yıllarda yapılan kazılar şehrin miladi 1’inci yıldan itibaren tarihinin başladığını belirtmektedir. Sırasıyla Akhunlar, Batı Göktürk Kağanlığı, Karahanlılar, Samaniler, Timurlulara başkentlik yapmış bir bölgedir. Projenin asıl amacı şehri koruma altına alıp dünya UNESCO miras listesine girmesini sağlamaktır. Bu 5 yıllık projenin 2. yılına bu sene Mayıs ayında başlayacağız. Yaklaşık 14 tane akademisyen bölgede bulunacak. Bölge en parlak dönemini 9 ile 12’inci yüzyıllar arasında yaşamış olup 1221 yılında Cengizhan tarafından istila edilmiştir. 3 gün boyunca taarruza uğramış ancak ayakta kalmıştır. Daha sonra 1392 yılında Emir Timur şehre gelip şehri almış ve oğlunun ismi Şahruh’un ismini vermiş. Böylece şehir Şahruhiye diye anılmaktadır” diye konuştu.
“Şahruhiye Şehri Kazı Projesi” Türk tarihine ışık tutacak
Projenin uluslararası kuruluşlar tarafından desteklenmesi, Türkiye’nin hem de Özbekistan’ın kültürel mirasına olan duyarlılığı artırmak olduğunu söyleyen Tombuloğlu, “Bugüne kadar çok fazla kazı yapılmamış yaklaşık 400 hektarlık bir alan ve şehrin üçte ikisi korunmamış halde görünüyor. Seyhun Nehri tarafından yok edilen bir bölge olduğu için korunma altına almaya çalışıyoruz. Geçen sene yaptığımız kazılarda biz Emir Timur’un yaptırdığı tahkimat duvarlarının hemen altında çalışmalara başladık. Ayrıca bir de saray olması muhtemel olan bölgeyi kazdık. Tabii asıl amacımız Emir Timur’un yaptırdığı duvarların altında cephanelik kısmında çalışma yapmaktı. Ancak kazı çok kısa sürdüğü için daha fazla verimli sonuç alamadık. Eylül 2024 yılı itibariyle Şahruhiye şehrinde kazı çalışmaları yapılmadan önce Şehirde çeşitli araştırmalar yaptık ve 14. yüzyılın sonunda Timur’un askeri karargahı olarak seçtiği bölgeyi ele alarak çalışmalara başladık. Ancak kazımız çok kısa sürdüğü için döneme ait iskeletler bulduk ve çeşitli seramik parçaları bulduk. Fakat bunların karbon 14 testleri sonuçlanmadığı için henüz yayın yapmadık konuyla ilgili. Bölge Orta Asya’nın en büyük metaloji ve cam atölyelerine sahip olan bölgedir ve eşi benzeri görülmemiş cam örnekleri bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Özbekistan Akademisi ile yapılan iş birliği arkeoloji, tarih, dil edebiyattan başlamak üzere iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme açısından oldukça önemlidir. Bu sadece Özbekistan ve Türkiye’yi kapsamıyor. 300 milyonluk Türk dünyasını da içine alan bir proje olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca Türk şehir tarihçiliği konusunda da önümüzdeki günlerde bize ışık tutacak veriler elde etmeyi hedeflemekteyiz” dedi.
