Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Rahşan Tamsü Polat’ın yürütücülüğünde gerçekleştirilen ‘Yazılıkaya/Midas Kalenin Yapay Zekâ Destekli Simülasyonu ve Sanal Tur Uygulaması’ projesi, arkeolojide dijital dönüşümün öncü örneklerinden biri olarak dikkat çekiyor.
Proje, Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) birimi tarafından destekleniyor. Frig uygarlığının en önemli merkezi olan Midas Vadisi, proje kapsamında yapay zekâ destekli teknolojilerle üç boyutlu olarak modellendi. Bölgenin kültürel dokusu, tarihi sahneler ve ritüeller yapay zekâ aracılığıyla yeniden canlandırıldı.
Binlerce yıllık sessiz tanıklar yeniden konuşuyor
Doç. Dr. Yusuf Polat’ın başkanlığında 2022 yılında başlayan Yazılıkaya – Midas Kale kazısı, Frig uygarlığının dini ve kültürel yaşamına ışık tutan en önemli arkeolojik alanlardan biri olarak kabul ediliyor. Kazı alanında yürütülen çalışmalarda Frig dönemine ait mekânlar, kaya anıtları ve gündelik yaşama dair izler detaylı biçimde belgeleniyor. Özellikle kayaya oyulmuş sunaklar ve kabartmalar, Friglerin dini ritüellerine dair eşsiz bilgiler sunuyor.
Yapay zekâ ile arkeolojide yeni bir dönem
Proje kapsamında Midas Vadisi, ilk kez yapay zekâ destekli sistemlerle üç boyutlu olarak modellendi. Arkeolojik keşifler, drone fotogrametrisi, dijital haritalama ve derin öğrenme algoritmaları kullanılarak sanal ortama aktarıldı. Bu veriler doğrultusunda oluşturulan 360 derece sanal turun ziyaretçilere binlerce yıl öncesine ait bir Frig köyünü adım adım gezme olanağı sunduğu belirtildi. Geliştirilen yapay zekâ destekli video canlandırmalarının Frig halkının dini törenlerini, yaşam ritüellerini ve dönemin mimarisini bilimsel verilere dayanarak yeniden sahneye taşıdığı ifade edildi. Bu sayede Midas Vadisi artık yalnızca kazı alanında değil, dijital dünyada da erişilebilir bir kültürel miras haline geldi.
“Her kazı insanlık hafızasını geleceğe taşıyor”
Konuyla ilgili açıklamada bulunan Prof. Dr. Rahşan Tamsü Polat, “Her kazı, yalnızca geçmişi ortaya çıkarmak değil; insanlık hafızasını geleceğe taşımaktır. Midas Vadisi’nde yürüttüğümüz çalışmalar, Friglerin doğayla, inançla ve sanatla kurduğu bağı yeniden görünür kılıyor. Yapay zekâ bize geçmişin hikâyelerini yeniden anlatma gücü veriyor. Bu, sadece bir kazı çalışması değil; Frig kültürünü gelecek kuşaklara ulaştırmanın çağdaş bir yolu. Proje yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda kültürel bir sorumluluk taşıyor” dedi.
Bilim ve teknolojiyle kültürel mirası koruma adımı
Anadolu Üniversitesi BAP desteğiyle hayata geçirilen bu proje, Türkiye’de arkeolojik verilerin dijital teknolojilerle belgelenmesi ve paylaşılmasına yönelik önemli bir örnek oluşturuyor. Projeyle birlikte hem kültürel mirasın korunması hem de geniş kitlelerin bu zenginliği deneyimlemesi hedefleniyor.
