Cumhuriyet’in 102’inci yılı dolayısıyla “102 Sergi Projesi” çerçevesinde Erzurum Müzesi’nde açılan sergi, 5 bin yıldan fazla bir geçmişe sahip Karaz kültürüne ait 159 esere ev sahipliği yapıyor. Karaz kültürünün izlerini yansıtan sergi tarih meraklılarının ilgisini çekiyor.
8 ilden getirilen eserler sergileniyor
Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde ’Doğu Anadolu’da Kadim Bir Kültür: Karaz’ sergisi düzenlendi. Sergide Erzurum başta olmak üzere Karaz kültürünün yaşandığı 8 ilden getirilen eserler de ilk kez görücüye çıktı. Küratörlüğünü Erzurum Arkeoloji Müdürü Hüsnü Genç ile arkeolog Doç. Dr. Gülşah Altunkaynak’ın yaptığı sergi, 1942 yılında yaptığı kazılarla Karaz kültürünü ortaya çıkaran Hamit Zübeyir Koşay adına ithaf edildi. Bu arada düzenleme komitesini Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Bülent Gönültaş, Erzurum Müze Müdürü Hüsnü Genç, Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı, Erzurum Müzesi’nde görevli arkeolog Doç. Dr. Gülşah Altunkaynak ve Dr. Gülşah Öztürk’ün yaptığı “Erzurum’un Karaz Kültürü ve Ötesi: Büyük ve Karmaşık Kültürel Bir Olgunun Anatomisi” konulu sempozyumda, Karaz kültürüne dair önemli sunumlar gerçekleşti.
“Bölgenin en kadim kültürü”
Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı, sergide bulunan eserlerin pişmiş toprak, kemik ve taştan olduğunu belirterek, “Karaz bu bölgenin en kadim kültürü olarak ifade edilir. Günümüzden yaklaşık 5 bin 500 yıl önce bu topraklarda yaşamış olan tarım ve hayvancılıkla geçinen çok zengin kültürel materyali olan bir kültürle uğraşıyoruz. Karaz kültürü 13 ülkenin topraklarına yayılıyor. Bu kültürün merkezi ve en çok verisi ülkemizde bulunuyor, Karaz’ın doğduğu topraklardayız. Bu kültürü anlayabilmemiz için bu bölgedeki yapılan çalışmaları mercek altına yatırmaya karar verdik. Bu kültürün Doğu Anadolu’daki müzelere dağılmış çok nadide eserleri var. Bunların en güzellerini de, Doğu Anadolu’nun Karaz zenginliğini Erzurum Müzesi’nde sergiliyoruz. Eserlerin bir kısmı ilk kez sergiye açıldı. Bazıları da restorasyondan sonra tekrar sergilenmeye başladı. 5 bin 500 yıl önce bu topraklarda yaşamış halkların ürettiği kültürel eserler. Onlar bize tarım ve hayvancılıkla geçinen köy halkının nasıl evlerde yaşadığını, nasıl kap kullandığını, ölülerini nasıl gömdüklerini, neye inandıklarını ve o topluma ait her şeyi anlatıyor” şeklinde konuştu.
Karaz kültürü nedir
Karaz kültürü, Erken Tunç Çağı’na (M.Ö. IV binyılın sonu – III binyıl) ait bir kültürdür. Sovyet arkeolog Boris Kuftin’in çalışmalarında ortaya konulan, Geç Kalkolitik Çağ ve Tunç Çağı boyunca Doğu Anadolu Bölgesi, Transkafkasya, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran’ı içine alan bir yayılma gösteren kültürdür. Boris Kuftin, 1940 yılında bu kültürü ilk olarak tanımlamış ve Kura-Aras Kültürü olarak adlandırmıştır. Karaz kültürünün yayılma alanı kuzeyde Kuzey Karadeniz Dağları- Transkafkasya hattına, doğuda İran’daki Urmiye Gölü’ne, batıda Divriği-Kangal, Malatya-Elazığ hattına, güneyde ise Kahramanmaraş-Amik Ovası Filistin hattına uzanıyor. Günümüze göre Karaz kültürünün yayılma alanı Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Doğu Anadolu ve Kuzeybatı İran’ı kapsıyor.
