Beyinde hafıza ve bilişsel işlevlerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi olarak ifade edilen “kognoskopi”ye ilişkin konuşan Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, “Dünyada 60 milyon demanslı hasta var, bunların 45 milyonu alzaymır ve Türkiye’de 1 milyona yakın bunama vakası var. Belirtiler hafif olduğunda insanlar farkında oluyorlar ama çok ciddiye almıyor. O dönemde kognoskopi yaptırsa hadise başlangıç döneminde yakalanacak. 40 yaşındaki herkesin testi zaman zaman yaptırması gerekiyor çünkü beyin yorgunluğu çok sinsi bir hastalıktır. Kognoskopi yaptırma bilincine sahip olunmasını istiyoruz” dedi.
Demans (Bunama)ın en yaygın türlerinden olarak ifade edilen genellikle yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan ve nörodejeneratif bir hastalık olan alzaymır, dünyada çok sayıda insanı etkiliyor. Uzmanlar, sebebinin henüz net olarak bilinmediğini ve kesin bir tedavisinin olmadığını belirtirken ileri yaş, obezite, sigara kullanımı, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterolün hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğine dikkat çekiyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz da hastalığın başlangıçta basit unutkanlıklar gibi belirtilerle kendini gösterdiğini bu yüzden kimi zaman önemsenmemesi nedeniyle tespitinde gecikme yaşanabildiğini aktardı. Bu süreçlerde beyinde hafıza ve bilişsel işlevlerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi olarak ifade ettiği kognoskopinin önemine vurgu yaptı. Özellikle alzaymır gibi nörolojik sorunlarda kognoskopinin etkisine yönelik konuşan Uzm. Dr. Yavuz, kognoskopinin nöropsikologlar tarafından yapılan yaklaşık 3 saatlik testlerden oluştuğunu dile getirdi. Sonuçlara göre tedavi seçeneklerinin değerlendirildiğini, kognoskopiyle bellekten, dil yeteneklerine, dikkat ve konsantrasyon, görsel-motor entegrasyon gibi birçok alanda testler gerçekleştirildiğini anlattı.
“Başta hafif görülen belirtiler alzaymırın öncüleri olabilir”
“Kongnoskopi bilincin yerleşmesi çabasındayız” diyerek sözlerine başlayan Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, “Kognoskopi kognitif tarama demek, nasıl ki kolonoskopiyle bağırsaklar taranıyor, anjiyo yapılıyor kalp damarları inceleniyor, endoskopiyle mide inceleniyorsa aynı şekilde kognoskopiyle beyin taraması ve beyin fonksiyonlarının incelenmesi, değerlendirilmesi söz konusu oluyor. Dünyada 60 milyon demanslı hasta var, bunların 45 milyonu alzaymır ve Türkiye’de 1 milyona yakın bunama vakası var. Dolayısıyla bu kadar hasta grubunu neden erkenden teşhis edemiyoruz; kognoskopi burada işe yarıyor. Bilişsel fonksiyonların, zihinsel yeteneklerin, kabiliyetlerin taranması tetkiki. Yaklaşık 3 saat süren bir tetkik, sonucunda hekim farklı diğer incelemelere; MR, kan tetkiklerine de yönlendirebilir. Beyin yorgunluğu, durgunluğu, sisi denilen durumlar da var. Kişiler genelde ‘Bu zamanlarda çok unutuyorum, düşüncelerim çok dağılıyor, odaklanamıyorum, konsantre olamıyorum’ diyorlar ama bir profesyonel destek almıyorlar, o şekilde çalışmaya devam ediyorlar. Halbuki bu ciddi manada bir verimlilik kaybı. Özellikle iş adamlarının zaman zaman kognoskopi yaptırması lazım. Özellikle belli bir yaştan sonraki unutkanlıklar, yaşlılığın bir sonucu, gereği gibi kabul diliyor ve üstünde durulmuyor halbuki başta hafif olarak görülen bu belirtiler alzaymırın öncü belirtileri olabilir” dedi.
“En önemli kısmı; alzaymır vakalarını erken yakalamak”
Unutkanlık, konuşulanları hatırlayamamak, kişi, nesne ve mekanların ismini unutmak, yolları karıştırmak, kişinin evinin bulamaması gibi belirtilerin önemsenmesi gerektiğini aktaran Uzm. Dr. Yavuz, “Maalesef alzaymır vakaları genellikle orta seviye durumunda geliyor. Hafif, orta, ağır olmak üzere alzaymır tablosu sınıflandırılıyor. Hafif olduğu seviyelerde kişi ve çevresindeki insanlar farkında oluyorlar ama çok ciddiye almıyor. O dönemde gelip de kognoskopi yaptırsa hadise başlangıç döneminde yakalanacak ve tedavi hastalık ağırlaşmadan başlayacak. Bu sadece yöneticiler için değil, çalışanlar için de çok önemli. Özellikle zihinsel enerji gerektiren işlerde çalışan kişilerin zaman zaman kognoskopi yaptırıp beyin fonksiyonlarını inceletmesi gerekiyor. Bilişsel rehabilitasyon tabirini çok iyi bilmemiz ve zihnimize yerleştirmemiz gerekiyor sadece fiziksel rehabilitasyon yok. Kongnoskopi genel olarak nöropsikolojik testleri ihtiva eder. 2-3 saat süren nöropsikolojik taramalı testlerdir. Psikologla yüz yüze görüşerek onun yaptığı geniş taramalı testler sonucunda kognoskopi gerçekleştirilir, herhangi bir alet, cihaz yok. Nöroloğun değerlendirerek farklı birtakım tetkikleri istemesi mümkün olabilir. Özü nöropsikolojik testlerdir ama diğer tetkikleri de bazen içerebilir. En önemli kısmı; zaten özellikle demansiyel, alzaymır vakalarını erken yakalamak” şeklinde konuştu.
“40 yaşındaki herkesin testi zaman zaman yaptırması gerekiyor”
Sözlerini sürdüren Yavuz, “Kognoskopinin sonucu, bize gösterdiği, verdiği işaretlere göre hekim ona göre yönleniyor, ne yapılması gerektiğine karar veriyor. İlaç tedavisi, TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon) gibi cihaz tedavileri önerebiliyor ya da bilişsel rehabilitasyon programına alıyor. Endoskopi, anjiyo gibi herkesin bilmesi gereken bir terim kognoskopi ve 40 yaşındaki herkesin testi zaman zaman yaptırması gerekiyor çünkü beyin yorgunluğu çok sinsi bir hastalıktır. Sorulardaki cevaplara göre genel itibariyle yorumlar yapıyoruz, testi yapan nöropsikologun da test esnasında kendi kanaatleri de var, onları da öğreniyoruz. Kişinin zihinsel haritası çıkarılarak bir sonuca varıyoruz, sonuca göre de bilişsel rehabilitasyona geçiyoruz. Kişinin depresyon, obsesyon, panik bozukluk tablosu içerisinde olduğu ya da bir bilişsel gerilemesinin olduğunu tespit edebiliyoruz. Sadece nörolojik değil psikolojik olarak da sonuçlar veriyor. Ekstradan farklı testlere de yönelebiliyoruz, yol gösterici bir durum oluşturuyor. Genel itibariyle nöropsikologu olan her klinikte yapılabilir. Bu konuya bilinçli olan kliniklerde Türkiye’nin her yerinde yapılabilir. Kognoskopi yaptırma bilincine sahip olunmasını istiyoruz, insanlar artık unutkanlık ya da hafıza bozuklukları, bellek sorunları olduğu zaman ‘kognoskopi yaptırayım’ diyebilmeli, bu bilinç gelişsin istiyoruz” dedi.
