Milli Saraylar Başkanlığı’nın koleksiyonunda yer alan ve 19. yüzyılda yapıldığı düşünülen Mescid-i Haram tablosu restore ediliyor. Eşsiz tablo, restorasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından temmuz ayında sanat severlerle buluşacak.
Milli Saraylar Başkanlığı, koleksiyonunda yer alan eserleri koruma altına almak amacıyla yürüttüğü restorasyon çalışmalarına devam ediyor. Başkanlığa bağlı konservasyon ve restorasyona atölyelerinde bu kez, İslam dünyası açısından kutsal bir mekan olan Mescid-i Haram’ı ayrıntılarıyla resmeden nadide bir tablo üzerinde çalışılıyor. Kabe ve çevresinin 19. yüzyıla ait görüntüsünü yansıtan tablo, görsel bir anlatı sunuyor. Daha önce sergilenmeyen tablonun ressamı henüz tespit edilmemiş olsa da, eserde yer alan Osmanlı askerlerinin üniformaları, tablonun Sultan Abdülmecid dönemine ait olabileceğine işaret ediyor.
‘’Kabe i Muazzama’nın etrafındaki mekanlar, ibadet şekilleri günlük hayatı konu alıyor’’
Restorasyonuna başlanan tablonun yaklaşık 1.5 ay içerisinde ziyaretçilerin ilgisine sunulacağını aktaran Milli Saraylar Başkan Yardımcısı Abdülhamit Tüfekçioğlu, ’’Topkapı Sarayı’nın tekstil restorasyonun yapıldığı atölyedeyiz. Bu kısımda özellikle sarayın depolarında muhafaza edilmiş ve Mescid-i Haram’ı konu edinmiş bir tasvir. Minyatür tekniğinden faydalanılmış bir tasvir levhasıyla karşı karşıyayız. Burada özellikle konu olarak Mekke- i Mükerreme de Kabe-i Muazzama’nın etrafındaki mimari mekanlar, ibadet şekilleri ve günlük hayatı konu alan bir durum olarak görünüyor. Çerçevenin etrafı tekstil malzemesiyle özellikle ipek dokumalarla renk renk dokumalarla yapılmış, tekstil ve malzemesiyle çerçevelenmiştir. Orta kısmında ise Kabe-i Muazzama’nın etrafında metaf dediğimiz tavaf alanı, onun etrafında zemzem kuyusu ve mezhep imamlarının makamları ve buradaki görevli insanların hayatını konu almışlar” dedi.
Kabe’nin 200 yıllık tasviri ilk kez gün yüzüne çıkacak
19. yüzyılın başlarında yapıldığı düşünülen ve bugüne dek sergilenmeyen tablonun ressamının kim olduğuna dair araştırmalar sürüyor. Ressamı bilinmese de tabloda resmedilen Osmanlı askerlerinin üniformaları, eserin Sultan Abdülmecid dönemine ait olduğuna işaret ediyor. Çerçevesiyle birlikte 103 x 133 santimetre ebadındaki eser, dönemin kutsal topraklara dair gözlem ve betimlemelerini gösteren sahneleriyle hem tarihi hem de kültürel katmanlar barındıran özgün bir kaynak niteliği taşıyor.
Minyatür sanatından izler taşıyan eşsiz detaylar
Klasik Türk sanatlarından minyatür temelli tabloda; Kabe’yi tavaf edenler, ihramlı erkekler, kadın figürleri, zemzem kuyuları ve testileri ayrıca üniformalı Osmanlı askerlerin betimlendiği görülüyor. Tabloda ayrıca Makam-ı İbrahim, Hicr-i İsmail ve Mimar Sinan’ın imzasını taşıyan revaklar gibi kutsal yapılar da yer alıyor. Bazı yapıların günümüzde varlığını yitirmiş olması, esere tarihsel bir derinlik katıyor. Çizimlerdeki titizlik, dönemin mimari ve sosyal yapısına dair ayrıntılı bilgi veriyor.
Tablo kadar çerçevesi de sanat eseri
En az eserin kendisi kadar dikkat çekici olan ahşap çerçevenin çiçek motifleriyle üç boyutlu olarak dekore edildiği görülüyor. Sekiz paftaya ayrılan çerçevede, metal tellere ipek iplik sarılarak yapılmış çiçek sapları, kağıt ve kumaştan hazırlanmış çiçek başlıklarına monte edildiği; bu çiçeklerin, çerçevede açılan özel yuvalara yerleştirildiği görülüyor. Çıtaların üzerine macun uygulanarak kabartı verilmiş, ardından kırmızı kadife kaplanarak altın yaldızlı bordürlerle bezenmiş. Metal pençelerle sabitlenen bu alanlar, el dövmesi çivilerle monte edilmiş. Zamanla oksitlenen metal parçalar ve paslanmış çiviler, çerçevenin yaşını ve sanatkârane işçiliğini gözler önüne seriyor. Bu özenli tasarım, yalnızca tabloya değil aynı zamanda eserin sunulduğu kişiye verilen önemi de yansıtıyor.
Bilimin ışığında kapsamlı bir restorasyon
Farklı yapım tekniklerini ve sanat alanlarını bir arada toplayan tablo ile ilgili detaylı bir restorasyon planı hazırlandı. Plan çerçevesinde belgeleme işlemleri tamamlandı, mikroskobik ve infrared incelemeler yapıldı. Eser; ön ve arka yüzey temizliği, sağlamlaştırma, koruma ve bakım gibi işlemlerden geçirildi. Çerçevedeki çiçekli alanların restorasyonuna devam ediliyor. Şubat ayının sonunda başlayan restorasyon uygulamalarının temmuz ayında tamamlanması planlanıyor. Restorasyonun ardından, bugüne kadar hiç sergilenmemiş olan eser ilk kez sanatseverlerle buluşturulacak.
