Türkiye ticaret alanındaki etkisiyle dünyada sayılı ülkelerden birisi. Çevresinde oluşan savaş durumları ticareti etkiliyor. Savaş durumu ise ikili ticaretlerde mücbir sebep sayılıyor. Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Avukat Umut Metin, “Savaş halinin varlığında şirketlerin sözleşmelerine tam uyulması beklenmez. Bu durumda savaş mücbir sebep olarak kabul edilir ve sözleşmelerdeki yükümlülüklerin savaş boyunca askıya alınması doğru bir beklentidir” dedi.
Türkiye ticarette dünyanın önde gelen ülkelerinden birisi. Türkiye’nin bulunduğu coğrafya gereği çevresinde yaşanan savaşlar ve ani gelişen olayların etkisiyle ikili ticaretler etkilenebiliyor. Bu durumda şirketlerin ani gelişen olaylarda ikili ilişkilerini veya ödemelerini askıya alabilmesi için bu durumlar mücbir sebep sayılıyor. Mücbir sebep hukuki olarak sözleşme ve taahhüde dayalı sorumlulukların elde olmayan sebeplerden ötürü yerine getirilmemesi anlamını taşıyor.
“Türkiye ticaret alanında çevresindeki ülkeler ile ciddi ticari ilişkilere sahip”
Savaş halinin bulunduğu ortamlarda ikili ticaretlerin devamı hakkında İHA’nın sorularını yanıtlayan Avukat Umut Metin, “Türkiye ticaret alanındaki etkisiyle dünyada sayılı ülkelerden birisi ve çevresindeki ülkelerle çok ciddi ticari ilişkilere sahip. Tabi ticaret güveni ve huzurlu ortamı sever. Bu huzurlu ortamı bozan en önemli unsurlardan birisi savaş halidir. Doğal olarak savaş halinin varlığında şirketlerin sözleşmelerine tam uyulması beklemek adil bir beklenti olmaz. Bu durumda savaş mücbir sebep olarak kabul edilir ve sözleşmelerdeki yükümlülüklerin savaş boyunca askıya alınması doğru bir beklentidir” dedi.
“Savaş halinde şirketler eylemler bitene kadar anlaşmayı askıya alabilir”
Metin, “İsrail ile İran çatışmasında diyelim ki Türk bir şirketin İran’da olan bir şirket ile ticareti var ise burada yükümlülüklerin yerine getirilmesinde bir zorluk oluşmaya başlayacaktır. Örnek verecek olursak Tahran’daki bir şirkete şehir bombalanırken, bu durumlar yokmuş gibi ticaretine devam et diyemezsiniz. Bu durumda şirket alıcı veya satıcı taraf fark etmeden kim olursa olsun bu sözleşmede olumsuz etkilendiyse ve ortaya çıkan sonuçta şirketin de bir suçu yoksa ki savaş halinde şirketin bir suçu olmuyor. Bu halde şirket mücbir sebep halini yürürlüğe sürebilir. Böylelikle savaş durumu bitene kadar anlaşmayı askıya alabilir” ifadelerini kullandı.
“İnsan dışı etkiler mücbir sebep sayılıyor”
Mücbir sebebin ne olduğuna ilişkin konuşan Metin, “Mücbir sebep aslında bir insan gücünün durduramayacağı ve insan iradesi dışında gelişen hadiselerdir. Örnek verecek olursak buna deprem diyebiliriz. İnsan dışı gelişen ve aniden ortaya çıkan bir durum hali. Bunun yanında savaş durumu sıkı yönetim hali veya selleri örnek verebiliriz. Yani baktığımızda insan dışı gelişen ve şirketin bu durumu durduramayacağı halleri mücbir sebep sayılır” şeklinde konuştu.
“Sözleşmelerde asıl olan sadakattir”
Sözleşmede esas olanın sadakat olduğunu belirten Metin, “Aslında bir sözleşmede esas olan sadakattir. Kim hangi sözü verdiyse şirkette olsa şahıs da olsa sözüne sadık davranmalıdır. Öyle koşullar olur ki artık bir insanın sözüne uymasını beklemek o insana veya şirkete haksızlık olur. Savaştaki insandan veya şirketten sözleşmeye sadık kalması beklenmez. Mücbir sebep halini ifade ederek o dönemdeki yürürlülükleri ödeme ise ödeme mal teslimiyse mal teslimini durdurulması konusunda hukuki güvenceye kavuşmaktır. Diyelim ki ödeme tarihi tam savaşın başladığı denk geldiyse karşı tarafa bildirir. Ben şu an ödeme yapamıyorum der veya mal teslimi yapamıyorum der ve bu şekilde mücbir sebepten faydalanır” dedi.
