Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Samsun İl Müdürü Ünal Kaya, Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri olan kayıt dışı istihdamla mücadeleye kararlılıkla devam ettiklerini belirterek, “Sigortasız çalıştırmak anayasal bir hak ihlalidir” dedi. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Salih Zeki Murzioğlu ise kayıtlı istihdamın yaygınlaşması için SGK ile iş birliği içinde çalışmalarını sürdüreceklerini söyledi.
SGK Samsun İl Müdürü Ünal Kaya, beraberindeki heyet ile Samsun TSO Başkanı Salih Zeki Murzioğlu’nu makamında ziyaret etti. Karşılıklı yapılan istişarenin ardından SGK İl Müdürü Ünal Kaya, kayıt dışı istihdamla ilgili açıklamalarda bulundu. Kayıt dışı istihdamın ülkenin ve sosyal güvenlik kurumunun en önemli sorunları arasında yer aldığını belirten Kaya, SGK tarafından ülke genelinde her yıl kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında rehberlik ve bilgilendirmek için sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarına ziyaretler yapıldığını, amaçlarının ise hem işverenleri hem çalışanları bilinçlendirmek ve kayıt dışı istihdamın önüne geçmek olduğunu açıkladı.
“Sigortasız çalıştırmak anayasal bir hak ihlalidir”
Kayıt dışı istihdamın, çalışanların SGK’ya hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesi anlamına geldiğini ifade eden Kaya, bunun hem yasal hem de sosyal açıdan ciddi sonuçlar doğurduğunu söyledi. Kaya, “Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal bir haktır. İşverenlerin çalışanlarını sigortasız çalıştırma hakları olmadığı gibi, çalışanların da sigortasız çalışmayı kabul etme gibi bir hakları yoktur. Bu nedenle hem işverenlerin hem de çalışanların bu konuda bilinçli davranması gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın tespiti halinde ise işverenlere hem de çalışanlara yönelik ciddi yaptırımlar söz konusudur. Bir işçinin bir yıl boyunca sigortasız çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde, işverene 14 asgari ücrete kadar idari para cezası uygulanabilmektedir. Ayrıca bu sürelere ait primler gecikme zammı ve cezasıyla birlikte tahsil edilir. Bunun yanında işverenin yararlandığı sigorta prim teşvikleri iptal edilmekte, haksız yararlanılan teşvikler de geri alınmaktadır. Kayıt dışı işçi çalıştıran işverenler devlet destekli teşvik, hibe ve kredi avantajlarından da mahrum kalmaktadır. Bu durum sadece işvereni değil, genel ekonomik dengeleri olumsuz etkilemekte, haksız rekabet oluşturmakta ve piyasa dengesini de bozmaktadır” diye konuştu.
Çalışanlar için ciddi hak kayıpları
SGK İl Müdürü Ünal Kaya, sigortasız çalışmanın çalışanlar açısından da birçok kayba neden olduğuna vurgu yaparak, “Kayıt dışı çalışılan süreler emeklilikte hizmetten sayılmaz. Bu durumda kişi, emeklilik aylığı, malullük aylığı veya ölüm aylığı hakkından yararlanamaz. İşsizlik sigortasından faydalanamaz, sağlık sigortası primini kendisi ödemek zorunda kalır. Ayrıca iş kazası veya meslek hastalığı durumunda kanunların sağladığı korumalardan yoksun kalır. Kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin, doğum izni gibi haklardan da yararlanamaz. Çalışanlar, PTT’den aldıkları e-Devlet şifresi ile ‘www.turkiye.gov.tr’ adresinden SGK hizmet dökümlerini sorgulayabilirler. Ayrıca 7 gün 24 saat hizmet veren ALO 170 hattı üzerinden ya da doğrudan SGK İl Müdürlüklerine ve Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurarak sigorta bildirimlerini kontrol edebilirler. Sigortasız çalıştırıldıklarını veya eksik bildirim yapıldığını düşünenler, ALO 170, CİMER veya SGK’ya başvurarak ihbarda bulunabilir” şeklinde konuştu.
Yabancı uyruklu çalışanlar için özel düzenleme
Ziyarette yabancı uyruklu çalışanların yasal çalışma izinleri de gündeme geldi. Yabancı işçilerin çalıştırılabilmesi için önceden çalışma izni alınmasının zorunlu olduğunu hatırlatan Ünal Kaya, “Bilanço esasına tabi işyerlerinde her bir yabancı çalışan için en az beş Türk vatandaşının istihdam edilmesi gerekmektedir. Ayrıca yabancıya ödenecek ücret, yürürlükteki asgari ücretin altında olamaz. Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştıran işverenler, 2025 yılı itibariyle her bir kişi için 81 bin 683 TL idari para cezası ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunun yanında yabancı işçinin ve ailesinin konaklama, sağlık ve dönüş masraflarını da işveren üstlenmek zorundadır” açıklamasında bulundu.
“Kayıtlı istihdamı hep birlikte desteklemeliyiz”
Ünal Kaya, açıklamasının sonunda tüm işverenlere ve çalışanlara çağrıda bulundu:
“Kayıt dışı istihdamla mücadele, sadece SGK’nın değil, tüm toplumun ortak sorumluluğudur. İşverenlerimizin yasal yükümlülüklerini yerine getirerek hem kendilerini hem de çalışanlarını güvence altına almaları büyük önem taşımaktadır. Sosyal güvenlik sistemi, herkesin hakkını koruyan güçlü bir yapıdır. Bu yapının korunması için kayıtlı istihdamı hep birlikte desteklemeliyiz.”
Murzioğlu’dan destek ve çağrı
Samsun TSO Yönetim Kurulu Başkanı Salih Zeki Murzioğlu ise yaptığı açıklamada, SGK’nın kayıt dışı istihdamla mücadele çalışmalarını desteklediklerini belirterek, “Kayıt dışı istihdam, hem çalışanlarımızın hak kaybına yol açıyor hem de iş dünyasında haksız rekabete sebep oluyor. İşverenlerin bilinçli davranması hem işyerini güvence altına alır hem de piyasa dengesini korur. Sigorta prim teşviklerinden yararlanmak, devlet destekli krediler ve hibelerden faydalanmak için kayıtlı istihdam şart. Oda olarak üyelerimizi bilgilendirmek ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri konusunda teşvik etmek bizim görevimiz. SGK ile iş birliği içinde, kayıtlı istihdamın yaygınlaşması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı.
