Farkında olmadan yapılan bazı yaşam tarzı hatalarının kilo vermeyi yavaşlatabileceğini söyleyen Diyetisyen Ceyda Demirel, “Stresli bir yaşam ve yetersiz uyku, vücutta kortizol hormonunu artırarak yağ yakımını zorlaştırabilir. Aç kalarak zayıflamaya çalışmak yaygın bir hatadır. Öğün atlamak, metabolizmayı hızlandırmaz, aksine vücut kıtlık sinyali alarak metabolizmayı yavaşlatır ve kas kaybına yol açabilir” dedi.
Birçok kişi kilo vermeye çalışırken beklediği hızda sonuç alamamaktan yakınıyor. Kilo verme süreci bireyden bireye değişirken bazen çeşitli faktörler bu süreci yavaşlatabiliyor veya zorlaştırabiliyor. Medical Park Ataşehir Hastanesi’nden Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Ceyda Demirel, kilo vermeyi zorlaştıran etkenler ve yavaşlatan sebepler hakkında açıklamada bulundu.
“Şok diyetler kilo vermeye direnç oluşturabilir”
Farkında olmadan yapılan bazı yaşam tarzı hatalarının da kilo vermeyi yavaşlatabileceğini söyleyen Dyt. Ceyda Demirel, “Stresli bir yaşam ve yetersiz uyku, vücutta kortizol hormonunu artırarak yağ yakımını zorlaştırabilir. Kortizolün yüksekliği insülin direnci riskini de yükseltir ve vücut yağ depolamaya daha meyilli hale gelebilir. Ayrıca, geçmişte defalarca şok diyetler yapmış olmak da metabolizmayı yavaşlatıp yeni diyet denemelerinde vücudu dirençli kılabilir. Sık sık kilo alıp verme döngülerinde (yo-yo döngüsü) vücut, enerji tutumlu davranmayı öğrenir ve sonuçta aynı hızla kilo vermek zorlaşır. Özetle, kilo verme hızı; beslenme düzeniniz, fiziksel aktivite seviyeniz, stres yönetiminiz ve geçmiş diyet öykünüz gibi pek çok faktörden etkilenir” şeklinde konuştu.
“Genetik faktörler kilo vermeyi zorlaştırabilir”
Kilo vermede genetik yatkınlığın önemli bir rol oynadığına değinen Dyt. Demirel, “Her bireyin metabolizma hızı, iştah düzeyi, yağ depolama biçimi ve hatta tokluk sinyalleri genetik olarak farklılık gösterebilir. Örneğin, bazı kişiler genetik mirasları gereği hızlı metabolizmaya sahipken, bazılarının vücudu gelen kalorileri tasarruflu kullanmaya daha eğilimlidir. Araştırmalara göre obeziteye yatkınlık yüzde 40-70 oranında kalıtsal olabilmektedir; yani bir kişinin kilo kontrolü üzerindeki etkisinin yüzde 70’e varan kısmı genetik faktörlerden kaynaklanabilir” dedi.
“En sık yapılan hatalar”
Dyt. Demirel, kilo verme döneminde en sık yapılan hataları şöyle açıkladı:
“Uzun süre aç kalmak: Aç kalarak zayıflamaya çalışmak yaygın bir hatadır. Öğün atlamak, metabolizmayı hızlandırmaz; aksine vücut kıtlık sinyali alarak metabolizmayı yavaşlatır ve kas kaybına yol açabilir. Bu durum başlangıçta kilo verdirir gibi görünse de sürdürülemez ve verilen kiloların fazlasıyla geri alınmasına davetiye çıkarır.
Tek tip beslenmek veya besin gruplarını tamamen kesmek: Popüler diyetlerin bazılarında belli bir besin grubunu (örneğin karbonhidrat veya yağ) tamamen hayatınızdan çıkarmak önerilir. Oysa karbonhidratlar ve sağlıklı yağlar vücudun temel ihtiyaçlarındandır. Örneğin, karbonhidratı tamamen kesmek, enerji düşüklüğüne ve kas kaybı riskine yol açabilir. Benzer şekilde vücudun düzgün çalışması için bir miktar sağlıklı yağa da ihtiyacı vardır; hiç yağ almamak metabolizmayı yavaşlatıp vitamin emilimini bozar. Tek tip beslenme de vitamin-mineral eksikliklerine yol açarak sağlığı tehlikeye atar.
Yetersiz su tüketimi: Su içmemek, diyet yapanların en sık yaptığı hatalardandır ve kilo verme hızını önemli ölçüde düşürür. Susuz kalan vücutta sindirim yeterince iyi çalışmaz, metabolizma yavaşlar ve ödem tutma eğilimi artar. Bazı kişiler “su içmek ödem yapar” yanılgısıyla diyette suyu kısıtlar; oysa tam tersine, vücutta biriken ödemi atmak için bol su içmek gerekir. (Su tüketiminin önemi aşağıda ayrıntılı olarak ele aldık.)
Hareket etmemek (egzersiz yapmamak): Sadece diyete odaklanıp fiziksel aktiviteyi ihmal etmek de bir diğer hatadır. Hem sağlıkla yaş almak hem de zinde kalmak için hayatımızın her anında spor olmalıdır. Vücutta ne kadar kas olursa bazal metabolizma hızı da o kadar fazla olur ve böylece yağ yakımına yardımcı olur. Ancak aşırı egzersiz yapmak da sürdürülebilir olmadığından önerilmez, önemli olan düzenli ve dengeli bir aktivite planıdır.
Gerçekçi olmayan hedefler ve şok diyetlere yönelmek: Bir haftada 5-10 kg gibi gerçekçi olmayan hedefler belirlemek veya çok düşük kalorili şok diyetler uygulamak sıkça başarısızlıkla sonuçlanır. Bu tür diyetler vücudu zorlar ve genelde uzun vadede devam ettirilemez. Başlarda hızlı kilo verilse bile metabolizma hızla adapte olur ve durma noktasına gelir. Kişi eski beslenme düzenine döndüğünde ise verdiği kiloları fazlasıyla geri alabilir. Bu kısır döngü hem fiziksel sağlığı hem de motivasyonu olumsuz etkiler. Bu yüzden diyet sürecine sabırlı yaklaşmak ve sürdürülebilir küçük değişimlerle ilerlemek çok daha doğrudur.”
“Hastalıklar kilo vermeyi engelleyebilir”
Kilo verme probleminin hastalıklardan da kaynaklanabileceğini anlatan Dyt. Demirel, “Diyet ve egzersiz yapmanıza rağmen kilo veremiyorsanız, altta yatan bir hastalık veya hormonal bozukluk buna engel oluyor olabilir. Örneğin, tiroit bezinin yetersiz çalışması (hipotiroidizm), metabolizma hızını düşürerek kişinin normalden daha az kalori yakmasına yol açar. Bu durumda kişi çok az yese bile vücut enerjiyi verimli kullanamadığı için kilo veremez ve hatta kilo alabilir. Benzer şekilde, kadınlarda sık görülen Polikistik Over Sendromu (PCOS) insülin direncine ve hormonal dengesizliklere neden olarak kilo artışı yapabildiği gibi, kilosu yüksek hastaların zayıflamasını da zorlaştırır. Bu tarz hastalık durumlarında belirli besin gruplarına karşı da bir hassasiyet görülebilir. Diyetisyen eşliğinde kişiye özel bir beslenme yolculuğu ve tespit yöntemi gereklidir. Bu şekilde uygun beslenme sistemini bularak zorlanılan kilo verme konusu aşılabilir” şeklinde konuştu.
“Yaş ilerledikçe kilo verme zorlaşabilir”
Yaş faktörünün olumsuz etkiler oluşturabileceğini dile getiren Dyt. Demirel, “Yaş ilerledikçe kilo vermenin zorlaştığı yaygın bir gözlemdir. Çünkü ilerleyen yaşla beraber vücuttaki kas kütlesi azalır ve yağ oranı artma eğilimindedir. Yaşın ilerlemesiyle fiziksel aktivite düzeyi de azalır. Orta yaş ve üzerindeki bireyler gençlere kıyasla daha hareketsiz bir yaşam sürebilir; iş veya sağlık koşulları nedeniyle daha az egzersiz yapılması, enerji tüketimini düşürür” dedi.
“Hızlı kilo kaybı doğru değil”
Hızlı kilo kaybının vücuda zarar verebileceğine dikkat çeken Dyt. Demirel, “Hızlı kilo vermek genellikle sağlıksız ve risklidir. Çok düşük kalorili, dengesiz diyetlerle haftada 2-3 kilodan fazla vermeye çalışmak vücudun dengesini bozabilir” ifadelerini kullandı.
